Ikigai ค้นหาความหมายของชีวิตและค้นพบตัวตนในที่ทำงาน

Key Takeaway

• อิคิไก (Ikigai) คือ แนวคิดญี่ปุ่นที่หมายถึง "เหตุผลในการมีชีวิต" หรือ "สิ่งที่ทำให้ชีวิตมีความหมาย"ประกอบด้วย สิ่งที่รัก สิ่งที่ทำได้ดี สิ่งที่สามารถสร้างรายได้ และสิ่งที่โลกต้องการ
• วิธีหาอิคิไกในตัวเอง ทำได้โดยการตั้งคำถาม 4 ข้อ คือ อะไรที่ทำแล้วรู้สึกมีความสุข? อะไรที่ทำได้ดี? อะไรที่ทำแล้วสามารถหาเงินได้? และอะไรที่สามารถช่วยเหลือคนอื่นหรือสังคมได้?
• การนำอิคิไกมาใช้ในชีวิตและงานเพื่อให้ทุกการกระทำมีความหมาย คือการทำในสิ่งที่รัก สิ่งที่ทำได้ดี สิ่งที่สร้างรายได้ และสิ่งที่ตอบสนองความต้องการของโลก 

คุณเคยรู้สึกว่าชีวิตไร้จุดหมายไหม? หรือทำงานไปวันๆ แต่ไม่รู้ว่าสิ่งที่ทำมีความหมายมากเพียงใด? Ikigai (อิคิไก) อาจเป็นกุญแจที่ช่วยให้คุณค้นพบสิ่งที่ทำให้ชีวิตมีความหมาย เมื่อนำแนวคิดนี้มาปรับใช้ในการเลือกงานและพัฒนาตัวเอง จะช่วยให้เราค้นพบเส้นทางที่เหมาะสมกับตัวเองทั้งในแง่ความสุข ความสามารถ และความมั่นคงทางการเงิน มาดูกันว่าคุณจะนำ Ikigai ไปใช้กับชีวิตและการทำงานได้อย่างไร!

อิคิไก (Ikigai) คืออะไร มีที่มาจากไหน?

Ikigai (อิคิไก) คือปรัชญาของชาวญี่ปุ่นที่สะท้อนถึง "คุณค่าของชีวิต" มาจากคำว่า "อิคิ" (Iki – 生き)  ที่หมายถึงชีวิต และ "ไก" (Kai – 甲斐) ที่หมายถึงคุณค่า หมายถึงเหตุผลที่เราตื่นขึ้นมาในแต่ละวัน แนวคิดนี้ช่วยให้เราค้นพบความสุขและความหมายของชีวิต ผ่านการตระหนักรู้ในตนเอง (Self-Awareness) เมื่อเข้าใจคุณค่าของตัวเองก็จะเชื่อมโยงประสบการณ์ชีวิตกับสิ่งที่ทำให้เรามีความสุขได้

ดั้งเดิมอิคิไกมุ่งเน้นที่ความสุขในชีวิตโดยรวม แต่ในมุมมองตะวันตก ได้ถูกนำไปใช้เป็นแนวทางในการค้นหาอาชีพที่เหมาะสม ไม่ว่าคุณจะใช้อิคิไกในแง่ใด แก่นแท้ของแนวคิดนี้ก็คือการค้นพบสิ่งที่เติมเต็มจิตใจและทำให้ชีวิตมีคุณค่า

4 องค์ประกอบหลักของอิคิไก

การค้นหาความหมายของชีวิตไม่ใช่เรื่องซับซ้อน แค่ลองพิจารณาผ่าน 4 องค์ประกอบของอิคิไก ที่ช่วยให้คุณเชื่อมโยงความสุข ความสามารถ เป้าหมาย และคุณค่าของตัวเองเข้าด้วยกัน 

1. สิ่งที่หลงใหล (Passion)

“สิ่งที่หลงใหล” คือแรงผลักดันที่ทำให้เราตื่นขึ้นมาทำสิ่งนั้นในทุกๆ วัน ซึ่งมักเกิดจากการผสานกันของสององค์ประกอบใน Ikigai ได้แก่ สิ่งที่เรารักและสิ่งที่เราทำได้ดี แต่หลายครั้งที่เรารู้สึกหมดไฟหรือขาดแรงบันดาลใจในชีวิตและการทำงาน อาจเป็นเพราะเราหลงลืมไปว่าสองสิ่งนี้ต้องไปด้วยกัน 

บางคนอาจมีความสามารถในการทำงานได้ดี แต่ไม่ได้รู้สึกหลงใหลหรือมีแรงผลักดันมากนัก เพราะไม่ได้รักในสิ่งที่ทำอย่างแท้จริง ขณะที่บางคนรักในสิ่งที่ทำมากแต่กลับรู้สึกท้อแท้หรือหมดกำลังใจ เพราะยังไม่เชี่ยวชาญหรือทำได้ไม่ดีพอ จนสุดท้ายความหลงใหลนั้นค่อยๆ เลือนหายไป การค้นหาความสมดุลระหว่างสิ่งที่เรารักและสิ่งที่เราทำได้ดีจึงเป็นกุญแจสำคัญในการรักษาแรงบันดาลใจและเติมเต็มความหมายของชีวิตให้ยั่งยืน

2. ภารกิจ (Mission)

“ภารกิจหรือพันธกิจ" คือหัวใจสำคัญที่ผลักดันให้หลายคนเลือกทำในสิ่งที่อาจไม่ได้สร้างกำไรมหาศาล แต่ยังคงมุ่งมั่นเดินหน้าต่อไป เพราะเป็นภารกิจใน Ikigai สิ่งที่มีคุณค่าและเป็นสิ่งที่รักอย่างแท้จริง 

เราจึงเห็นอาชีพมากมายที่แม้จะไม่ใช่เส้นทางที่ร่ำรวยที่สุด แต่กลับเต็มไปด้วยความหมายและคุณค่าที่ส่งต่อให้กับผู้อื่น ลองจินตนาการดูว่า หากวันนี้ได้ทำงานที่รักและเป็นสิ่งที่โลกต้องการ มันจะเติมเต็มชีวิตได้มากแค่ไหน เพราะสุดท้ายแล้วการได้ใช้ชีวิตตามพันธกิจของตัวเอง นั่นแหละคือการมีชีวิตที่มีความหมายอย่างแท้จริง

3. อาชีพ (Professional)

อาชีพ มักเกิดจากการเชื่อมโยงระหว่าง สิ่งที่เราทำได้ดีและสิ่งที่สามารถสร้างรายได้ แต่บางครั้งสิ่งที่ทำได้ดีอาจไม่ใช่สิ่งที่เรารักที่สุด อย่างไรก็ตามเมื่อสามารถเชื่อมโยงอิคิไก หรือหาจุดที่สมดุลระหว่างสี่องค์ประกอบได้แล้ว จะสามารถค้นพบโอกาสที่ทำให้สิ่งที่รักกลายเป็นสิ่งที่สร้างรายได้ได้อย่างยั่งยืน ซึ่งเป็นเส้นทางที่ช่วยให้ชีวิตและอาชีพเต็มไปด้วยความหมายและความพึงพอใจที่แท้จริง

4. วิชาชีพ (Vacation)

Vacation หรือการพักผ่อน อาจไม่ได้เป็นวิชาชีพโดยตรง แต่จริงๆ แล้วมันเป็นส่วนหนึ่งของอุปสงค์ของงานในโลกนี้ ที่ช่วยสร้างรายได้ให้กับเราได้ ในมุมมองของ Ikigai วิชาชีพจะช่วยให้เราพิจารณาสิ่งที่อยู่นอกเหนือจากตัวเรา เช่น ทักษะที่ตลาดต้องการและสามารถสร้างรายได้ให้กับเราได้ 

เมื่อเราสามารถเข้าใจและพัฒนาทักษะที่ตลาดต้องการ พร้อมทั้งเชื่อมโยงกับอิคิไกของตัวเอง เราจะทำให้ทักษะของเราเป็นที่ต้องการของโลก และสร้างโอกาสให้กับตัวเราเองในการเติบโตและพัฒนาอย่างยั่งยืน

วิธีสังเกตและค้นหา Ikigai ในตัวเอง

พอรู้จักกับองค์ประกอบทั้งหมดของอิคิไกแล้ว หากอยากลองค้นหาความหมายชีวิตของตัวเองก็ไม่จำเป็นต้องทำอะไรให้ซับซ้อน เพียงแค่พิจารณาและสังเกตองค์ประกอบต่างๆ ในตัวเอง ด้วยการถามตัวเองในแต่ละข้อ เพื่อค้นหาสิ่งที่เติมเต็มจิตใจและทำให้ชีวิตมีคุณค่า ดังนี้

สิ่งที่รักคืออะไร? (What do you love?)

การสังเกตและการตกตะกอนชีวิตประจำวันจะช่วยให้เราตระหนักถึงสิ่งที่เราหลงใหลใน Ikigai โดยใช้วิธีทางจิตวิทยาเชิงบวกที่เรียกว่า PERMA ซึ่งประกอบไปด้วย Positive Emotion (อารมณ์เชิงบวก) Engagement (กิจกรรมที่ทำแล้วมีความสุข) Relationships (ความสัมพันธ์กับคนรอบข้าง) Meaning (ความหมายของชีวิต) และ Accomplishments (สิ่งที่รู้สึกสำเร็จ) 

ค้นหาความสุขได้ผ่านการสังเกตอารมณ์เชิงบวกและจดบันทึกพฤติกรรมที่ทำให้เรามีความสุข เมื่อเวลาผ่านไป สิ่งที่บันทึกจะสะท้อนถึงสิ่งที่เรารัก นอกจากนี้ยังสามารถตั้งคำถามเหล่านี้เพื่อสำรวจตัวตนเพิ่มเติม เช่น

• หากไม่ต้องห่วงเรื่องเงิน ฉันอยากทำอะไร?  
• วันที่ดีที่สุดของฉันคือวันที่ทำอะไรบ้าง?  
• สิ่งที่ฉันไม่ยอมให้ใครมาห้ามคืออะไร?  
• สิ่งที่แค่คิดถึงก็ทำให้ฉันมีความสุขคืออะไร?

สิ่งที่ทำได้ดีคืออะไร? (What are you good at?)

สิ่งที่เราทำได้ดีมักมาจากทั้งพรสวรรค์และพรแสวง ซึ่งได้มาจากประสบการณ์และการฝึกฝน ซึ่งหากไม่แน่ใจ เราสามารถเข้าใกล้ Ikigai และค้นพบจุดสมดุลได้ โดยเริ่มจากการหาข้อมูล เก็บฟีดแบก และสังเกตสิ่งที่เรามั่นใจขณะทำ หรือถามตัวเองด้วยคำถามเหล่านี้

• อะไรที่ทำให้ฉันมั่นใจและเป็นที่ไว้วางใจของผู้อื่น?  
• ในงานไหนที่ฉันรู้สึกว่ามีบทบาทสำคัญและสามารถตัดสินใจได้?  
• อะไรคือจุดเด่นของฉัน?  
• ฉันมีความเชี่ยวชาญในด้านไหนมากที่สุด? 

สิ่งที่ทำให้มีรายได้คืออะไร? (What can you be paid for?)

สิ่งที่ทำให้เราดำรงชีวิตหรือสร้างรายได้ขึ้นอยู่กับความพึงพอใจในชีวิตว่า งานนั้นสร้างรายได้ตามที่เราต้องการหรือไม่ อิคิไก (Ikigai) ช่วยให้เราพิจารณาว่าสิ่งที่ทำไม่เพียงแค่สร้างรายได้ แต่ยังเติมเต็มความรักในสิ่งที่ทำ ทักษะที่เรามี และตอบสนองความต้องการของโลกผ่านการตั้งคำถาม เช่น

• งานนี้สร้างรายได้ที่พอใจสำหรับฉันหรือไม่?
• มีคนที่ทำงานนี้แล้วได้รับค่าตอบแทนหรือไม่? ถ้าไม่ ฉันยังอยากทำงานนี้อยู่ไหม?
• งานที่ฉันทำตอนนี้ช่วยพัฒนาชีวิตของฉันอย่างไร?

สิ่งที่โลกต้องการคืออะไร? (What does the world need?)

สิ่งที่โลกต้องการในที่นี้อาจหมายถึงอุปสงค์ (Demand) ของอาชีพ หรือการต่อสู้เพื่อโลกด้วยอุดมการณ์บางอย่างก็เป็นได้ หลายคนอาจมองว่าโลกต้องการแค่แรงงานหรือทักษะ แต่ในมุมมองของอิคิไก โลกอาจต้องการอุดมการณ์ เช่น ความยั่งยืน ความเท่าเทียม หรือการสร้างพลังบวก

ตัวตนและคุณค่าของเราอาจถูกหล่อหลอมจากความต้องการของโลกที่เราอยากตอบสนอง เราสามารถเริ่มตั้งคำถามกับตัวเองเพื่อค้นหาความหมายเหล่านี้ ตัวอย่างเช่น

• โลกต้องการทักษะอะไรในตอนนี้?  
• ปัญหาอะไรในโลกหรือสังคมที่ทำให้รู้สึกสะเทือนใจ?  
• สิ่งที่ทำสามารถส่งผลดีต่อโลกได้อย่างไร?  
• สังคมต้องการคนแบบไหน?

ขั้นตอนในการใช้ชีวิตตามอิคิไก (Ikigai)

หลังจากที่ได้ค้นพบอิคิไกในตัวเองแล้ว ขั้นตอนถัดไปคือการนำความเข้าใจนี้มาปรับใช้ในชีวิตประจำวัน ด้วยการพิจารณาและทำตามแนวทางที่ตอบสนองทั้งความรักในสิ่งที่ทำ ทักษะที่มี และความต้องการของโลกได้อย่างลงตัว นี่คือแนวทางที่จะช่วยให้เรานำอิคิไกมาใช้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ

เริ่มต้นตั้งเป้าหมายเล็กๆ 

เริ่มต้นจากเป้าหมายใหญ่ประจำปี แล้วแบ่งออกเป็นเป้าหมายย่อยที่ทำได้ในแต่ละเดือน วิธีการทีละขั้นตอนนี้จะช่วยทำให้เป้าหมายที่ท้าทาย เช่น การเปลี่ยนแปลงอาชีพหรือการเริ่มต้นธุรกิจ กลายเป็นเรื่องที่จัดการได้ และค่อยๆ ผลักดันให้บรรลุเป้าหมายใหญ่ โดยการเชื่อมโยงกับอิคิไก (Ikigai) เพื่อให้มั่นใจว่าเป้าหมายที่เราตั้งไว้ไม่เพียงแต่ตอบสนองความต้องการของตัวเอง แต่ยังเป็นสิ่งที่เรารัก ทำได้ดี และมีคุณค่าต่อโลกอย่างแท้จริง

วางแผนให้ชัดเจน

เปลี่ยนเป้าหมายรายเดือนเป็นงานรายสัปดาห์หรือรายวัน โดยจัดระเบียบให้มีระบบ การเชื่อมโยงกับอิคิไกช่วยให้มั่นใจว่าทุกงานตรงกับสิ่งที่เรารักและทำได้ดี ควรเก็บแผนทั้งดิจิทัลและกระดาษ และวางแผนกระดาษในที่ที่เห็นได้ชัดเจนทุกวัน เพื่อทบทวนและปรับปรุงได้ตลอดเวลา

หาคนมาช่วยสนับสนุน

ล้อมรอบตัวเองด้วยที่ปรึกษา โค้ช และเพื่อนร่วมทางที่เข้าใจเส้นทางของคุณ โดยนำหลักอิคิไกมาประยุกต์ใช้ ความสัมพันธ์เหล่านี้จะช่วยให้คำแนะนำที่สำคัญ ความรับผิดชอบ และกำลังใจในการเดินตามเป้าหมายที่ไม่เพียงแค่สร้างรายได้ แต่ยังเติมเต็มสิ่งที่คุณรักและทำได้ดี พร้อมตอบสนองความต้องการของโลก

ทดลองและปรับปรุง

ประเมินความก้าวหน้าของตัวเองเป็นระยะและพร้อมที่จะปรับวิธีการ หากพบว่าการกระทำสอดคล้องกับความปรารถนาที่แท้จริงแทนที่จะเป็นความคาดหวังจากภายนอก โดยใช้หลัก Ikigai ในการพิจารณา และปรับแผนตามสิ่งที่ได้เรียนรู้ระหว่างทาง เพื่อให้การเดินทางสู่เป้าหมายมีความหมายและเติมเต็ม

การนำอิคิไก (Ikigai) มาใช้กับงาน

การประยุกต์ใช้อิคิไกในการทำงานไม่เพียงแค่ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพ แต่ยังช่วยให้เราเข้าใจตัวตนและคุณค่าของชีวิต ซึ่งส่งผลให้สามารถจัดการชีวิตในภาพรวมได้ดีขึ้น เช่น การตัดสินใจเลือกงานที่สอดคล้องกับความรักและทักษะของตัวเอง หรือการมีมุมมองที่เปิดกว้างต่อการทำงานร่วมกับทีมที่มีความแตกต่างหลากหลาย

สรุป

Ikigai คือแนวคิดที่ช่วยให้ค้นหาความหมายในชีวิต โดยประกอบด้วย 4 องค์ประกอบ คือ สิ่งที่รัก สิ่งที่ทำได้ดี สิ่งที่ทำรายได้ และสิ่งที่โลกต้องการ เมื่อเข้าใจและค้นหาจุดที่ลงตัวในแต่ละด้านแล้ว สามารถนำมาใช้ในชีวิตและการทำงานเพื่อเพิ่มคุณค่าและความสุขในทุกๆ วัน 

การค้นหางานผ่าน Jobsdb ช่วยให้คุณเลือกงานที่ไม่เพียงแต่ตอบโจทย์รายได้ แต่ยังตรงกับอิคิไกของคุณ โดยเลือกตำแหน่งที่สอดคล้องกับความสนใจ ทักษะ และรายได้ที่ต้องการ รวมถึงบริษัทที่มีวิสัยทัศน์ในการช่วยเหลือสังคม ทำให้การทำงานไม่เพียงแค่สร้างรายได้แต่ยังเติมเต็มความหมายในชีวิต

บทความอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้อง 

• Growth Mindset คืออะไร สำคัญต่อการพัฒนาองค์กรยุคใหม่อย่างไร
• เจาะลึก! OKR คืออะไร ทำไมบริษัทชั้นนำทั่วโลกถึงนิยมนำมาใช้
• แก้ปัญหาธุรกิจ สร้างนวัตกรรมที่แตกต่างด้วย Design Thinking