เปิดที่มา! วันแรงงาน 1 พฤษภาคม วันสำคัญสำหรับคนทำงานทั่วโลก

ในหนึ่งปีปฏิทิน ต่างก็มีวันหยุดนักขัตฤกษ์มากมาย ซึ่งล้วนแล้วแต่ก็เป็นวันสำคัญในโอกาสที่แตกต่างกันไป แต่มีอยู่หนึ่งวันหยุดที่ถือว่ามีความสำคัญโดยตรงกับมนุษย์เงินเดือนอย่างแท้จริง นั่นก็คือ “วันแรงงาน” ซึ่งในบทความนี้เราจะพาทุกคนไปเรียนรู้ถึงประวัติของวันแรงงาน พร้อมด้วยที่มาและความสำคัญ

วันแรงงาน ตรงกับวันที่เท่าไร

วันแรงงาน หรือ Labour Day ตรงกับวันที่ 1 พฤษภาคม ของทุกปี

วันแรงงาน คือวันอะไร

สำหรับวันแรงงาน (Labour Day) ถือเป็นวันสำคัญสากลที่กำหนดขึ้นในหลายประเทศทั่วโลก ตรงกับวันที่ 1 พฤษภาคมของทุกปี แต่บางประเทศ เช่น สหรัฐอเมริกาและแคนาดา จะกำหนดวันแรงงานขึ้นในวันจันทร์แรกของเดือนกันยายน

วันแรงงาน คือ วันที่กำหนดขึ้นเพื่อระลึกถึงผู้ใช้แรงงาน พร้อมทั้งเป็นการยกย่องและให้ความสำคัญกับแรงงาน เพื่อมุ่งเน้นให้กลุ่มคนเหล่านี้ได้เกิดการพัฒนาในชีวิตและความเป็นอยู่ รวมไปถึงสิทธิต่าง ๆ ที่ผู้ใช้แรงงานควรจะได้รับการดูแลอย่างทั่วถึงและเป็นธรรม

ประวัติความเป็นมาของวันแรงงาน

ประวัติวันแรงงานสากล

วันแรงงานสากล หรือ วันเมย์เดย์ (May Day) ได้เริ่มต้นขึ้นในประเทศแถบยุโรป โดยในวันที่ 1 พฤษภาคม ของทุกปี จะเป็นวันเริ่มต้นฤดูใหม่ในทางเกษตรกรรม ซึ่งก็จะมีการจัดพิธีเฉลิมฉลอง พร้อมขอให้การปลูกพืชผลต่าง ๆ เป็นไปอย่างราบรื่น ขอให้ประชาชนมีความอยู่ดีกินดี โดยบรรยากาศของการเฉลิมฉลอง จะมีการให้ดอกไม้ ร้องเพลง เต้นรำรอบๆ เสาเมย์โพล ซึ่งเป็นเสาที่ประดับด้วยช่อดอกไม้และริบบิ้นต่างๆ ไว้อย่างสวยงาม

จากนั้นเมื่อเวลาผ่านไป ในหลายประเทศเริ่มเข้าสู่ยุคอุตสาหกรรม จึงได้มีการเปลี่ยนให้เป็นวันหยุดตามประเพณีทั่วไป ทั้งนี้ก็เพื่อเป็นการเตือนใจประชาชนให้เห็นความสำคัญกับผู้ใช้แรงงาน ที่มีส่วนช่วยขับเคลื่อนเศรษฐกิจของประเทศ ต่อมาในปี พ.ศ. 2433 หลายประเทศในแถบตะวันตกได้มีการเรียกร้องให้มีการกำหนดวันแรงงานสากล ให้ตรงกับวันที่ 1 พฤษภาคมของทุกปี ซึ่งจุดนี้เอง ที่ทำให้เกิดการเฉลิมฉลองวันแรงงานขึ้นอย่างเป็นทางการในหลายประเทศ และสืบต่อกันมาถึงปัจจุบัน

ประวัติวันแรงงานแห่งชาติของไทย

สำหรับที่มาของวันแรงงานในประเทศไทย ได้เริ่มต้นขึ้นอย่างเป็นทางการครั้งแรกในปี พ.ศ. 2475 ที่มีการจัดการบริหารแรงงานเกิดขึ้น โดยเป็นการจัดสรรและพัฒนาแรงงาน ตลอดจนคุ้มครองและดูแลสภาพการทำงานของแรงงาน โดยมีจุดประสงค์เพื่อเป็นการสร้างรากฐานและส่งเสริมความสัมพันธ์ระหว่างนายจ้างและลูกจ้างให้ดียิ่งขึ้น

ต่อมาในวันที่ 20 เมษายน พ.ศ. 2499 คณะกรรมการจัดงานที่ระลึกแรงงานได้จัดประชุมขึ้น ก่อนที่จะมีความเห็นอย่างเป็นเอกฉันท์ว่าควรกำหนดให้วันที่ 1 พฤษภาคม เป็นวันที่ระลึกถึงแรงงานไทย ก่อนจะออกหนังสือถึงนายกรัฐมนตรีเพื่อให้รับรอง ทำให้จากนั้นในวันที่ 1 พฤษภาคม ของทุกปี จึงกลายเป็นวันกรรมกรแห่งชาติ แต่ต่อมาได้มีการเปลี่ยนชื่อเป็น วันแรงงานแห่งชาติ จนมาถึงปัจจุบัน

จากนั้นในปี พ.ศ. 2500 ได้มีการประกาศใช้พระราชบัญญัติกำหนดวิธีระงับข้อพิพาทแรงงาน ซึ่งได้มีการกำหนดให้ลูกจ้างมีสิทธิ์หยุดงานในวันแรงงานแห่งชาติด้วย แต่พระราชบัญญัติด้งกล่าวกลับมีอายุเพียงแค่ 18 เดือน ก่อนจะถูกยกเลิกไป โดยมีประกาศของคณะปฏิวัติฉบับที่ 19 มาแทน ซึ่งเป็นการให้อำนาจกระทรวงมหาดไทยออกประกาศกำหนดเรื่องการคุ้มครองแรงงาน และกำหนดให้เป็นหยุดตามประเพณี แต่สถานการณ์ในขณะนั้นไม่ค่อยแน่นอน จึงมีคำสั่งชี้แจงออกมาในทุก ๆ ปี เพื่อเป็นการเตือนนายจ้างให้ลูกจ้างได้หยุดงานในวันที่ 1 พฤษภาคม แต่ก็มีการขอความร่วมมือไม่ให้มีการเฉลิมฉลอง เพื่อความสงบเรียบร้อยในบ้านเมือง

จนกระทั่งเมื่อปี พ.ศ. 2517 ได้เริ่มมีการผ่อนปรนให้มีการเฉลิมฉลองตามสมควร ซึ่งกรมแรงงานที่ขณะนั้นสังกัดอยู่ภายใต้กระทรวงมหาดไทย ทำหน้าที่รับผิดชอบในการจัดงานฉลองวันแรงงานแห่งชาติขึ้นที่สวนลุมพินี โดยภายในงานมีการจัดพิธีทำบุญตักบาตร นิทรรศการให้ความรู้และกิจกรรมอื่น ๆ อีกมากมาย

วันหยุดตามกฏหมายแรงงาน 13 วัน มีวันใดบ้าง

วันหยุดตามประเพณี หรือวันหยุดนักขัตฤกษ์ของไทย ถือเป็นหนึ่งสิ่งที่ได้มีระบุไว้ให้เป็นวันหยุดตามกฎหมายแรงงาน โดยนายจ้างต้องเป็นผู้ประกาศกำหนดวันหยุดให้แก่ลูกจ้าง อย่างน้อยปีละ 13 วัน โดยรวมวันแรงงานแห่งชาติแล้ว แต่ถ้าวันหยุดตามกฎหมายแรงงานตรงกับวันหยุดประจำสัปดาห์ ลูกจ้างจะได้หยุดชดเชยในวันทำงานถัดไป และวันหยุดตามกฎหมายแรงงานนี้ลูกจ้างจะมีสิทธิได้รับค่าจ้างตามปกติ

สำหรับวันหยุดตามกฎหมายแรงงาน วันหยุดตามประเพณี หรือวันหยุดนักขัตฤกษ์ต่างๆ นั้น อัปเดตล่าสุดในปี พ.ศ. 2566 มีจำนวนทั้งสิ้น 18 วัน ประกอบด้วย

• วันขึ้นปีใหม่ (1 มกราคม)
• วันมาฆบูชา (มีการกำหนดวันในแต่ละปี ตามปฏิทินจันทรคติ)
• ​วันพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช และวันที่ระลึกมหาจักรีบรมราชวงศ์ (6 เมษายน)
• วันสงกรานต์ (13-15 เมษายน)
• วันแรงงานแห่งชาติ (1 พฤษภาคม)
• วันฉัตรมงคล (4 พฤษภาคม)
• วันวิสาขบูชา (มีการกำหนดวันในแต่ละปี ตามปฏิทินจันทรคติ)
• วันเฉลิมพระชนมพรรษาสมเด็จพระนางเจ้าสุทิดา พัชรสุธาพิมลลักษณ พระบรมราชินี (3 มิถุนายน)
• วันอาสาฬหบูชา (มีการกำหนดวันในแต่ละปี ตามปฏิทินจันทรคติ)
• วันเฉลิมพระชนมพรรษาพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว (28 กรกฎาคม)
• วันเฉลิมพระชนมพรรษาสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถพระบรมราชชนนีพันปีหลวง และวันแม่แห่งชาติ (12 สิงหาคม)
• วันคล้ายวันสวรรคตพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศรมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร (13 ตุลาคม)
• วันปิยมหาราช (23 ตุลาคม)
• วันคล้ายวันพระบรมราชสมภพพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศรมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร วันชาติ และวันพ่อแห่งชาติ (5 ธันวาคม)
• วันรัฐธรรมนูญ (10 ธันวาคม)
• วันสิ้นปี (31 ธันวาคม)

คำถามอื่น ๆ ที่เกี่ยวกับวันแรงงาน

วันแรงงานราชการหยุดไหม

ในส่วนของวันแรงงานแห่งชาตินั้น จะไม่ถือเป็นวันหยุดราชการ ซึ่งหน่วยงานราชการจะยังคงเปิดทำงานและให้บริการตามปกติ แต่จะมีการหยุดในวันพืชมงคลแทน ซึ่งก็จะอยู่ในช่วงเดือนพฤษภาคมของทุกปี ส่วนหน่วยงานเอกชนหรือธนาคารจะไม่ถือวันพืชมงคลเป็นวันหยุด แต่จะมีวันหยุดในวันแรงงานแห่งชาติแทน

วันแรงงานธนาคารหยุดไหม

วันแรงงานแห่งชาติ ในวันที่ 1 พฤษภาคม ของทุกปี ถือเป็นวันหยุดของสถาบันการเงิน ซึ่งธนาคารพาณิชย์ รวมไปถึงตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย จะปิดทำการในด้งกล่าว แต่บางธนาคารที่เปิดทำการในห้างสรรพสินค้า อาจมีการเปิดทำการ โดยสามารถตรวจสอบได้กับผู้ให้บริการธนาคารโดยตรง

วันแรงงานบริษัทหยุดไหม

สำหรับวันแรงงานแห่งชาติ ถือเป็นวันหยุดตามกฎหมายแรงงาน บริษัทต่าง ๆ หรือนายจ้างต้องให้สิทธิแก่ลูกจ้างเพื่อหยุดงานในวันดังกล่าว แต่หากในปีใดที่วันแรงงานแห่งชาติตรงกับวันเสาร์-อาทิตย์ ลูกจ้างบริษัทจะได้รับสิทธิชดเชยวันหยุดในวันทำงานถัดไปแทน

สำหรับวันแรงงาน 2566 นี้ จะตรงกับวันจันทร์ ซึ่งถือเป็นโอกาสดีที่คนทำงานจะได้มีวันหยุดยาวที่ต่อเนื่องกันถึง 3 วัน ได้ไปพักผ่อนหรือท่องเที่ยวจากงานที่เครียดกันมา อีกทั้งวันแรงงานยังถือเป็นอีกหนึ่งวันที่มีความสำคัญแก่มนุษย์เงินเดือน คนทำงาน หรือผู้ใช้แรงงานทุกคน ไม่เพียงแต่ในประเทศไทยเท่านั้น แต่ยังมีความสำคัญไปทั่วโลก ให้ทุกคนได้ร่วมตระหนักถึงสิทธิต่าง ๆ ที่พึงได้รับ เพื่อคุณภาพชีวิตและความเป็นอยู่ที่ดีขึ้น