แนะนำ 10 ทักษะชีวิตที่เด็กจบใหม่ควรมี ก่อนเริ่มทำงานครั้งแรก
Key Takeaway
- ทักษะชีวิตคือความสามารถของบุคคลในการปรับตัวและจัดการกับปัญหาหรือความท้าทายต่างๆ ในชีวิตประจำวันได้อย่างเหมาะสม
- ตัวอย่างทักษะชีวิตที่ต้องมี ได้แก่ ทักษะการสื่อสารอย่างมีประสิทธิภาพ ทักษะการคิดวิเคราะห์ ทักษะการทำงานเป็นทีม ทักษะความรู้ด้านภาษี ประกันสังคม กฎหมายแรงงาน ฯลฯ
- วิธีพัฒนาทักษะชีวิตสามารถทำได้ด้วยการฝึกตั้งคำถามกับตัวเอง คิดวิเคราะห์ ฝึกการสื่อสารและรับฟังผู้อื่น และเรียนรู้สิ่งใหม่ๆ อยู่เสมอ
เมื่อเรียนจบมหาวิทยาลัย หลายคนอาจคิดว่าเรื่องยากและท้าทายที่สุดในชีวิตจบลงแล้ว แต่จริงๆ แล้ว การเป็นเด็กจบใหม่นั้นท้าทายยิ่งกว่า นอกจากต้องมีความรู้ความชำนาญเฉพาะทางที่เรียนมาแล้ว ยังต้องมี “ทักษะชีวิต” ที่จะช่วยให้เราปรับตัวได้ดีในการทำงานร่วมกับผู้อื่น การใช้ชีวิต การตัดสินใจอย่างมีเหตุผล บริหารจัดการชีวิตได้อย่างมีคุณภาพ สิ่งเหล่านี้ไม่เพียงแต่ทำให้การเริ่มต้นชีวิตบทใหม่ราบรื่นแล้ว ยังเป็นการวางรากฐานชีวิตให้มั่นคงในระยะยาวอีกด้วย
มาดูกันว่าทักษะชีวิตที่จำเป็นและควรมีในศตวรรษที่ 21 มีอะไรบ้าง พร้อมเทคนิคพัฒนาตนเองอย่างมีประสิทธิภาพ
ทักษะชีวิต (Life Skills) คืออะไร?
ทักษะชีวิต (Life Skills) คืออะไร? องค์การอนามัยโลก (WHO) ได้ให้ความหมายของทักษะชีวิตว่าเป็น “ความสามารถของบุคคลในการปรับตัวและจัดการกับปัญหาหรือความท้าทายต่างๆ ในชีวิตประจำวันได้อย่างเหมาะสม” ซึ่งครอบคลุมทั้งด้านร่างกาย จิตใจ อารมณ์ และสังคม เพื่อให้สามารถดำรงชีวิตอยู่ได้โดยไม่เป็นภาระของสังคม และพร้อมเผชิญกับการเปลี่ยนแปลงต่างๆ ได้อย่างมั่นคง
โดยการมีทักษะชีวิตไม่ได้จำกัดแค่การรู้เท่าทันปัญหา แต่ยังรวมถึง การคิดอย่างมีเหตุผล รู้จักควบคุมอารมณ์ การตัดสินใจอย่างรอบคอบ การสื่อสารอย่างสร้างสรรค์ และการปรับตัวให้เข้ากับสถานการณ์ที่เปลี่ยนแปลงไปในแต่ละวันได้
ทักษะชีวิตที่สำคัญในศตวรรษที่ 21 มีอะไรบ้าง
ทักษะที่จำเป็นในศตวรรษที่ 21 เป็นทักษะการใช้ชีวิตที่จำเป็นสำหรับผู้คนในยุคปัจจุบัน ซึ่งเป็นสิ่งที่โรงเรียนไม่ได้สอน เพื่อให้เราปรับตัวได้ในสังคมที่เปลี่ยนเร็วและซับซ้อน โดยทักษะเหล่านี้ช่วยให้จัดการปัญหา อารมณ์ และความสัมพันธ์ได้ดีขึ้น รวมถึงการเตรียมทักษะควรรู้ก่อนเริ่มชีวิตทำงาน และทักษะชีวิตที่ควรมีก่อนเริ่มงานครั้งแรก ได้แก่
ทักษะการสื่อสารอย่างมีประสิทธิภาพ
ทักษะการสื่อสารอย่างมีประสิทธิภาพ (Effective Communication) แม้ดูพื้นฐาน แต่ช่วยเพิ่มแต้มต่อทั้งในการทำงาน ความสัมพันธ์ และการใช้ชีวิตร่วมกับผู้อื่น เพราะการสื่อสารที่ดีไม่ใช่แค่พูดเก่ง แต่ต้องถ่ายทอดความคิดและเจตนาอย่างเหมาะสม สอดคล้องกับสถานการณ์ เช่น การแสดงความคิดเห็น ชื่นชม หรือปฏิเสธอย่างสร้างสรรค์ ถือเป็นทักษะชีวิตที่สำคัญสำหรับเด็กจบใหม่
เทคนิคฝึกทักษะการสื่อสารให้ดีขึ้น เช่น คิดให้รอบคอบก่อนพูด ใช้ภาษากายให้สอดคล้องกับคำพูด พูดให้ชัดเจน กระชับ ได้ใจความ ใส่ใจคู่สนทนาผ่านการสังเกตท่าทีและให้เกียรติผู้อื่นเสมอ และฟังอย่างตั้งใจ
ทักษะการคิดวิเคราะห์
เป็นทักษะชีวิตหนึ่งที่สำคัญในศตวรรษที่ 21 ช่วยให้เราสามารถประเมินข้อสรุปจากหลักฐานหรือสถานการณ์ต่างๆ ได้อย่างถูกต้องตามความเป็นจริง โดยปราศจากอารมณ์และอคติ ซึ่งนอกจากจะช่วยให้เข้าใจปรากฏการณ์ทางสังคมที่ซับซ้อนแล้ว ยังช่วยป้องกันการถูกครอบงำทางความคิดได้อีกด้วย
เคล็ดลับฝึกทักษะชีวิตด้านการคิดวิเคราะห์เริ่มจากรู้จักตั้งคำถาม อย่าเชื่อในสิ่งที่ได้ยินหรืออ่านมาในทันที ควรหาข้อมูลให้รอบด้าน ไม่เชื่อข้อมูลจากแหล่งเดียว อย่าลืมตรวจสอบความน่าเชื่อถือของแหล่งข้อมูล ใช้เหตุผลและตรรกะในการพิจารณา ไม่ใช้อารมณ์หรือความรู้สึกส่วนตัว และตรวจสอบความคิดของตัวเองอยู่เสมอว่ามีข้อผิดพลาดหรืออคติหรือไม่
ทักษะการทำงานเป็นทีม
สิ่งหนึ่งในทักษะชีวิตที่โรงเรียนไม่ได้สอน คือทักษะการทำงานเป็นทีม เป็นความสามารถในการร่วมมือกับผู้อื่นตั้งแต่ 2 คนขึ้นไป โดยสมาชิกในทีมต้องเข้าใจวัตถุประสงค์เดียวกันและแบ่งงานอย่างเหมาะสม การทำงานเป็นทีมช่วยเพิ่มคุณภาพของงาน ลดข้อผิดพลาด สร้างบรรยากาศที่ดี และเปิดโอกาสแลกเปลี่ยนความรู้เพื่อแก้ปัญหาร่วมกันอย่างมีประสิทธิภาพ
วิธีฝึกทักษะการใช้ชีวิตในโลกการทำงาน ได้แก่ เข้าใจบทบาทและความรับผิดชอบของตนเองและผู้อื่น การสื่อสารอย่างเปิดเผยและต่อเนื่อง ตั้งเป้าหมายร่วมกันอย่างชัดเจน มอบหมายงานตามความถนัดของสมาชิก สร้างบรรยากาศการสนับสนุนและช่วยเหลือกัน และเมื่อเกิดอุปสรรคในการทำงาน ควรใช้ความคิดสร้างสรรค์และการร่วมมือกันในการหาทางออกอย่างรวดเร็วและเหมาะสม
ทักษะการใช้ Microsoft Office
ทักษะที่สำคัญในชีวิตการทำงาน หนึ่งในนั้นคือทักษะการใช้ Microsoft Office ซึ่งเป็นทักษะพื้นฐานที่ช่วยให้เด็กจบใหม่มีโอกาสในการได้งานเป็นอย่างมาก เพราะ Microsoft Office เป็นโปรแกรมพื้นฐานที่พบได้ในแทบทุกสายงาน เช่น การทำงานเอกสาร การทำงานตาราง การคำนวณ การวิเคราะห์ข้อมูล การทำสไลด์นำเสนองาน
โดยวิธีฝึกทักษะการใช้ Microsoft Office สามารถแบ่งเป็นโปรแกรมที่ใช้บ่อยๆ ได้ดังนี้
- Microsoft Excel เป็นโปรแกรมสำหรับคำนวณและวิเคราะห์ข้อมูล ควรเรียนรู้การใช้สูตรพื้นฐานของ Excel เช่น SUM, AVERAGE, IF ฝึกสร้างตารางและจัดรูปแบบเซลล์ให้เหมาะสม และทดลองใช้ฟังก์ชันกราฟและการวิเคราะห์ข้อมูล
- Microsoft Word เป็นโปรแกรมประมวลผลคำใช้สร้างและจัดการเอกสาร ฝึกพิมพ์ จัดรูปแบบ ใช้ตรวจสะกดคำ และสร้างรายงาน จดหมาย หรือบทความ
- Microsoft Powerpoint เป็นโปรแกรมสร้างงานนำเสนอ ฝึกออกแบบสไลด์ให้น่าสนใจ ใช้เพิ่มรูปภาพ กราฟ วิดีโอ และเอฟเฟกต์เคลื่อนไหว
ทักษะการปฏิเสธผู้อื่นให้เป็น
ทักษะการปฏิเสธผู้อื่นให้เป็น คือทักษะชีวิตที่ควรมีในปัจจุบัน ช่วยให้เราสามารถรักษาขอบเขตและความสมดุลในชีวิตได้อย่างเหมาะสม โดยไม่ทำร้ายความรู้สึกของผู้อื่นและยังคงความสัมพันธ์ที่ดีไว้ได้ การปฏิเสธอย่างมีศิลปะช่วยปกป้องเวลา ลดเครียด และหลีกเลี่ยงการรับภาระเกินความสามารถ พร้อมสร้างความมั่นใจและความเคารพตัวเอง
วิธีฝึกทักษะนี้เพื่อให้ชีวิตมีความสุขขึ้นสามารถทำได้ด้วยการปฏิเสธอย่างตรงไปตรงมา พร้อมเหตุผลที่ถนอมน้ำใจคนฟัง ไม่ห้วนจนเกินไป หรือกลัวว่าการปฏิเสธทันทีจะทำให้รู้สึกแย่ แนะนำเป็น “ขอเวลาทบทวน” และหากต้องการรักษาความสัมพันธ์อันดี แนะนำเป็นปฏิเสธแล้วรับฟัง เสนอทางออก และปล่อยวาง เดินหน้าต่อไป
ทักษะความรู้ด้านภาษี
ทักษะชีวิต (Life Skills) หนึ่งที่เด็กจบใหม่ควรรู้เมื่อทำงานไปได้สักระยะก็คือความรู้เกี่ยวกับภาษี การยื่นภาษีออนไลน์ ความเข้าใจในระบบภาษีช่วยให้เราสามารถวางแผนการเงิน ลดภาระภาษีที่ไม่จำเป็น และปฏิบัติตามกฎหมายได้อย่างถูกต้อง นอกจากนี้ยังช่วยป้องกันปัญหาทางกฎหมายและการเสียค่าปรับจากการยื่นภาษีผิดพลาด การมีความรู้ด้านภาษียังเป็นพื้นฐานสำคัญสำหรับทุกคนที่มีรายได้ถึงเกณฑ์ขั้นต่ำ เพื่อให้การดำเนินงานเป็นไปอย่างราบรื่นและยั่งยืน
ทักษะความรู้ความเข้าใจในภาษี จะช่วยให้การใช้ชีวิตมีประสิทธิภาพมากขึ้น ด้วยการศึกษากฎหมายและข้อบังคับภาษีที่เกี่ยวข้อง ติดตามข่าวสารและการเปลี่ยนแปลงทางภาษีอยู่เสมอ และหากมีข้อสงสัยควรปรึกษาผู้เชี่ยวชาญด้านภาษีเมื่อจำเป็น
ทักษะการวางแผนทางการเงิน
ทักษะชีวิตสำคัญที่เด็กจบใหม่ควรรู้เมื่อได้เริ่มงานครั้งแรก หลังได้รับเงินเดือนแล้วก็คืออะไร? นั่นคือทักษะการวางแผนทางการเงิน ซึ่งเป็นความท้าทายใหม่ๆ ที่เด็กจบใหม่ต้องเจอเมื่อเข้าสู่โลกการทำงาน และมีธุระ เรื่องต่างๆ มากมายที่ต้องรับผิดชอบด้วยตัวเอง รวมถึงการบริหารการเงิน ตั้งเป้าหมาย จัดงบประมาณ และเตรียมรับมือเหตุการณ์ไม่คาดฝัน
เคล็ดลับฝึกทักษะการบริหารวางแผนทางการเงินเริ่มจากการสร้างเป้าหมายในชีวิต อาจเป็นได้ทั้งระยะสั้นหรือระยะยาวก็ได้ เมื่อเริ่มทำงานก็คือเพิ่งเริ่มมีรายได้ ควรเก็บออมเงินมากกว่าสร้างหนี้สินตั้งแต่เนิ่นๆ หารายได้เสริมนอกเหนือจากงานประจำ อาจมาจากงานอดิเรกหรือกิจกรรมที่ชอบทำ และควรศึกษาเรื่องภาษีและวางแผนการลงทุนเพื่อความมั่นคงในอนาคต
ทักษะความเข้าใจในกฎหมายแรงงาน
เมื่อก้าวเข้าสู่โลกของการทำงาน ทักษะชีวิตที่สำคัญนอกจากความรู้เรื่องภาษีและการวางแผนทางการเงินแล้ว คือกฎหมายแรงงาน เพื่อเข้าใจถึงสิทธิและหน้าที่ของตนเอง และไม่ตกเป็นเหยื่อของการถูกนายจ้างเอาเปรียบ ลดความขัดแย้งระหว่างนายจ้างกับลูกจ้าง ที่มักเกี่ยวข้องกับเรื่องวันลา ค่าจ้าง และเงินชดเชย
โดยการฝึกทักษะชีวิตนี้สามารถทำได้ด้วยการศึกษากฎหมายแรงงาน สิทธิของลูกจ้าง ทั้งสิทธิการใช้วันลาต่างๆ เช่น ลากิจ ลาป่วย ลาไปรับราชการทหาร ฯลฯ รวมถึงค่าตอบแทน ระยะเวลาในการทำงาน ค่าตอบแทนเมื่อทำงานล่วงเวลาหรือ OT และการแจ้งลาออก
ทักษะความรู้ความเข้าใจในประกันสังคม
ประกันสังคมเป็นระบบสวัสดิการที่ช่วยสร้างหลักประกันและความมั่นคงในชีวิต เมื่อเกิดเหตุการณ์ไม่คาดฝัน เช่น เจ็บป่วย คลอดบุตร ทุพพลภาพ ว่างงาน หรือเสียชีวิต ผู้ประกันตนจะได้รับสิทธิประโยชน์ต่างๆ ที่ช่วยลดภาระค่าใช้จ่ายและสร้างความมั่นคงทางการเงินให้กับตนเองและครอบครัว นอกจากนี้ความรู้ด้านนี้ยังช่วยให้ผู้ประกันตนใช้สิทธิประโยชน์ ส่งเงินสมทบ และวางแผนการเงินได้อย่างถูกต้องและมีประสิทธิภาพ
วิธีฝึกทักษะชีวิตในด้านความรู้ความเข้าใจในประกันสังคมเริ่มจากศึกษาข้อมูลพื้นฐาน ติดตามข่าวสารและการเปลี่ยนแปลงกฎหมายประกันสังคม และเรียนรู้วิธีการยื่นขอรับสิทธิและการใช้บริการประกันสังคม
ทักษะความเข้าใจและการใช้งาน AI
AI กำลังเข้ามามีบทบาทในการเปลี่ยนแปลงรูปแบบการทำงานในทุกอุตสาหกรรม การเข้าใจและสามารถทำงานร่วมกับ AI ได้ จึงเป็นทักษะสำคัญของคนทำงานในยุคดิจิทัล ความสามารถในการใช้ AI อย่างเหมาะสมจะช่วยเพิ่มทั้งประสิทธิภาพในการทำงาน และสร้างโอกาสใหม่ๆ ในสายอาชีพ จึงเป็นทักษะชีวิตที่เด็กจบใหม่หรือคนทั่วไปควรมีไว้เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการทำงาน
การฝึกทักษะชีวิตด้านนี้สามารถเริ่มที่การเรียนรู้วิธีการใช้เครื่องมือ เข้าใจทั้งความสามารถและข้อจำกัดของ AI และรู้จักนำมาปรับใช้ในการทำงานให้เป็นประโยชน์
ทักษะชีวิตในงานและการพัฒนาตนเองทำอย่างไร
ทักษะชีวิตไม่ได้จำกัดอยู่แค่การใช้ชีวิตส่วนตัว แต่ยังเป็นรากฐานสำคัญของการพัฒนาตนเองในสายงานด้วย การมีทักษะชีวิตที่ดี เช่น การสื่อสาร การคิดวิเคราะห์ การจัดการอารมณ์ หรือการทำงานร่วมกับผู้อื่น ล้วนส่งผลโดยตรงต่อความสามารถในการปรับตัว เรียนรู้ เติบโตในที่ทำงาน และยังช่วยในการหางานให้ตอบโจทย์เราที่สุด เช่น ทำให้เรารู้จักประเมินตนเอง ปรับตัวเข้ากับผู้คนและสถานการณ์ได้ดี รวมถึงเกิดความก้าวหน้าในหน้าที่การงานอีกด้วย
เทคนิคพัฒนาทักษะชีวิตในยุคปัจจุบัน
การพัฒนาทักษะชีวิตสำหรับเด็กจบใหม่นั้นไม่ใช่เรื่องยาก โดยมีเทคนิคดังนี้
- พัฒนาความฉลาดทางอารมณ์ (EQ) เพื่อจัดการความเครียดและสร้างความสัมพันธ์ที่ดี
- ฝึกความคิดสร้างสรรค์และนวัตกรรมในการแก้ปัญหา
- เรียนรู้การวิเคราะห์ข้อมูลและนำเสนอข้อมูลอย่างมีประสิทธิภาพ
- พัฒนาความเข้าใจและการทำงานร่วมกับ AI อย่างมีจริยธรรม
- ฝึกความยืดหยุ่นและการปรับตัวให้เข้ากับการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว
- เสริมทักษะการคิดเชิงวิพากษ์เพื่อการตัดสินใจที่มีเหตุผล
- เรียนรู้และป้องกันภัยคุกคามทางไซเบอร์เพื่อรักษาความปลอดภัยข้อมูล
- สร้างนิสัยการเรียนรู้ตลอดชีวิตและการแบ่งปันความรู้ในองค์กร
สรุป
ทักษะชีวิต (Life Skills) คือความสามารถของบุคคลในการปรับตัวและจัดการกับปัญหาหรือความท้าทายต่างๆ ในชีวิตประจำวันได้อย่างเหมาะสม โดยรวมถึงการคิดอย่างมีเหตุผล รู้จักควบคุมอารมณ์ การตัดสินใจอย่างรอบคอบด้วย ทักษะชีวิตที่สำคัญสำหรับเด็กจบใหม่ในศตวรรษที่ 21 ได้แก่ การสื่อสารอย่างมีประสิทธิภาพ การคิดวิเคราะห์ การใช้ Microsoft Office ความรู้ด้านภาษี ประกันสังคม กฎหมายแรงงาน การบริหารจัดการเงิน การทำงานเป็นทีม ฯลฯ
หากกำลังมองหางานที่ช่วยพัฒนาทักษะชีวิตให้เราเติบโตขึ้นในโลกของการทำงาน แนะนำแพลตฟอร์ม Jobsdb ที่รวมตำแหน่งงานจากบริษัทชั้นนำ ตอบโจทย์เด็กจบใหม่
