รับมือความผันผวน VUCA world คืออะไร ทำไมองค์กรต้องให้ความสำคัญ

ธุรกิจเป็นเรื่องของการบริหารจัดการความเสี่ยงก็จริง แต่ในยุคหลังปี 2020 มานี้ ปฏิเสธไม่ได้ว่าเกิดความเปลี่ยนแปลงขึ้นในหลาย ๆ ด้านที่ส่งผลต่อเศรษฐกิจ ทั้งเรื่องของสงคราม ปัญหาสิ่งแวดล้อม ภัยธรรมชาติ โรคระบาด ฯลฯ ส่งผลให้เกิดความไม่แน่นอน ซึ่งเป็นจุดตั้งต้นสำคัญของแนวคิดแบบ VUCA World ที่สอดรับกับการจัดการในยุคความเปลี่ยนแปลงเป็นอย่างดี VUCA World คืออะไร และปรับใช้ได้อย่างไรในองค์กร หาคำตอบไปพร้อมกัน

VUCA World คืออะไร

จุดเริ่มต้นของ VUCA World เกิดขึ้นที่มหาวิทยาลัยทางทหารของอเมริกา The United States Army War College ในช่วงปี 2020 ส่วนหนึ่งของแนวคิดนี้มาจากเหตุการณ์วินาศกรรม 11 กันยายน ว่าด้วยการอย่าปล่อยให้อะไรเกิดขึ้นโดยที่ไม่มีแผนรับมือ เพราะสุดท้ายแล้วความเสียหายมันจะมากเกินที่รับมือไหว

VUCA คือทักษะ แนวทางและพฤติกรรมใหม่ ๆ เพื่อรับมือกับภัยคุกคามทุกรูปแบบ เรียกได้ว่าเป็นความท้าทายใหม่ที่องค์กรต่าง ๆ ต้องเผชิญ ในเมื่อหลีกหนีความผันผวนไม่ได้ ทักษะ การรับมือและตั้งรับที่ดี จึงจำเป็นอย่างมาก

VUCA ย่อมาจากอะไร

คำว่า “VUCA” เป็นคำที่ประกอบจากอักษรตัวแรกของ 4 คำด้วยกัน ดังนี้

• V- Volatility- ความผันผวน: หมายถึงความเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วในโลกทุกวันนี้ ซึ่งไม่มีอะไรแน่นอน
• U- Uncertainty -ความไม่แน่นอน: หมายถึงอนาคตที่ไม่สามารถคาดเดาได้ว่าจะเกิดอะไรขึ้นบ้าง ส่วนใหญ่มักเกิดจากการขาดความรู้หรือข้อมูลที่จำเป็น
• C- Complexity - ความซับซ้อน: หมายถึงการที่มีส่วนประกอบ องค์ประกอบ และสิ่งต่าง ๆ ที่เชื่อมโยงกันในแต่ละสถานการณ์ โดยมีปริมาณมากจึงทำให้เกิดเป็นความซับซ้อน ทำให้หลายครั้งเกิดความยุ่งยากในการวิเคราะห์เพื่อตัดสินใจบางอย่าง
• A- Ambiguity - ความคลุมเครือ: หมายถึงการขาดความชัดเจน เช่น ความไม่ชัดเจนของการสื่อสาร หรือตีโจทย์ความต้องการไม่แตก ความเห็นที่ไม่ตรงกัน ไม่ชัดเจนว่าจะเดินไปในทิศทางไหน

ความสำคัญของ VUCA World ต่อองค์กรยุคใหม่

“ความเปลี่ยนแปลง” เป็นได้ทั้งรสหวานและรสขม หากมองในแง่บวกก็เป็นสิ่งท้าทายที่ทุกองค์กรต้องเจออยู่เสมอ ไม่ว่าจะเป็นความผันผวนของเศรษฐกิจ การเมือง สงคราม โรคระบาด ภัยธรรมชาติ ฯลฯ แน่นอนว่าทุกอย่างล้วนส่งผลต่อกันเป็นลูกโซ่ มากหรือน้อยแตกต่างกันไปตามความรุนแรง หากองค์กรไหนไม่ทันเตรียมรับมือกับความเสี่ยงและความเปลี่ยนแปลง ก็อาจนำไปสู่ความเสียหายได้

ด้วยเหตุผลเหล่านี้ แนวความคิดแบบ VUCA จึงถูกองค์กรสมัยใหม่นำมาปรับใช้ ทำเป็นแผนเตรียมรับมือกับความเสี่ยงที่จะเกิดขึ้นในอนาคต ทั้งเรื่องที่คาดการณ์ได้และเรื่องที่คาดการณ์ไม่ได้

วิธีการปรับใช้ VUCA World ในองค์กรยุคใหม่

ถึงตอนนี้พอจะเห็นความสำคัญและเข้าใจแนวความคิด VUCA World กันบ้างแล้ว เพื่อความเข้าใจแบบกระจ่างชัด JobsDB ขอเอาวิธีการปรับใช้ VUCA World ขององค์กรยุคใหม่มาอธิบายเพิ่มเติม เผื่อเป็นไอเดียให้บริษัทที่กำลังสนใจเรื่องนี้

เรียนรู้ทักษะและเทรนด์ใหม่ ๆ อยู่เสมอ

ว่ากันว่าสิ่งที่รับมือกับการเปลี่ยนแปลงได้ดีที่สุด คือการก้าวไปข้างหน้าไม่หยุดนิ่งอยู่กับที่ พยายามปรับตัวหมุนไปตามจังหวะใหม่ ๆ ของโลก พร้อมที่จะเรียนรู้สิ่งใหม่อยู่เสมอ คือวิธีการหนึ่งของแนวคิดแบบ VUCA ซึ่งจะช่วยให้องค์กรตั้งรับกับความไม่แน่นอนได้เป็นอย่างดี อย่างน้อยก็เข้าใจสภาวะแวดล้อม ณ ปัจจุบันได้ทันเวลา

องค์กรเองควรที่จะผลักดันให้พนักงานได้ อบรมคอร์ส ต่าง ๆ หรือเรียนรู้ทักษะใหม่ ๆ ตลอด รวมทั้งทำแผนตั้งรับกับเหตุการณ์ผันผวนที่อาจจะเกิดขึ้น แตกออกไปเป็นแพลน A,B,C,D ภายใต้เงื่อนไขต่าง ๆ รวมถึงวิธีการไหนที่รู้สึกว่าทำแล้วไม่เวิร์กก็ปรับเปลี่ยนได้ เอาผลลัพธ์เป็นที่ตั้ง อย่ากลัวที่จะเปลี่ยนแปลง

ตัดสินใจด้วยชุดข้อมูลมากกว่าความรู้สึก

ในเรื่องของธุรกิจ ความรู้สึกหรือสัญชาตญาณอาจจะไม่ใช่ปัจจัยทั้งหมดที่จะใช้ตัดสินใจ แต่ควรใช้ฐานข้อมูลขนาดใหญ่ (Big Data) ในการช่วยให้บริษัทเดินไปถึงเป้าหมายได้อย่างตรงจุด หากหยิบข้อมูลเหล่านั้นมาวิเคราะห์อย่างถูกวิธี รวมถึงการเลือกข้อมูลที่ถูกต้องมาใช้ก็เป็นส่วนสำคัญที่จะช่วยส่งเสริมแผนทางธุรกิจได้

ตามแนวคิด VUCA World การมีชุดข้อมูลที่ดี แม่นยำและหลากหลาย ย่อมส่งผลให้องค์กรออกแบบการตั้งรับกับความเปลี่ยนแปลงได้รอบด้านมากขึ้น จะเห็นได้ว่าบริษัทระดับโลกอย่าง Google, Facebook, Amazon ฯลฯ ล้วนให้ความสำคัญกับการวิเคราะห์ข้อมูลแทบทั้งสิ้น นอกจากนี้แต่ละแห่งยังมุ่งพัฒนาเรื่อง เทคโนโลยี AI หรือปัญญาประดิษฐ์ เพื่อรับมือกับความผันผวนที่ไม่คาดคิด

สร้างทีมเวิร์กที่เข้มแข็ง

นอกจากกลยุทธ์ที่เข้มแข็งและชุดข้อมูลที่รอบด้านแล้ว จะลืมเรื่อง การทำงานเป็นทีม ที่ดีไปไม่ได้ ท่ามกลางวิกฤติและปัญหาที่เกิดขึ้น หากคนในทีมจับมือแก้ไขไปด้วยกันอย่างมีประสิทธิภาพ ต่อให้สิ่งนั้นจะรุนแรงแค่ไหนก็เบาบางลงได้

แนวคิดแบบ VUCA ให้ความสำคัญกับการทำงานเป็นทีม ทีมที่ดีจะนำมาซึ่งความสมดุล และมีพื้นที่ให้พนักงานแต่ละคนแสดงความสามารถออกมาได้อย่างเต็มที่ ถึงปัญหานั้นจะยังแก้ไม่ได้แต่ถ้ากำลังใจของคนในทีมยังดี พร้อมสู้ไปด้วยกัน แม้จะเป็นเส้นทางที่เหนื่อยแต่ทุก ๆ คนก็ยังมีแรงที่จะเดินต่อไม่ทิ้งกัน เรื่องที่คิดว่ายากก็อาจจะกลายเป็นเรื่องง่ายได้

ทักษะในยุค VUCA มีอะไรบ้าง

การจะรับมือกับความซับซ้อน ความไม่แน่นอนในแนวคิดแบบ VUCA นั้น จำต้องประกอบไปด้วยทักษะต่าง ๆ ดังต่อไปนี้

• การสื่อสารที่เข้าใจง่ายและชัดเจน ทักษะการสื่อสาร สำคัญที่หลายคนมองข้าม ยิ่งสื่อสารกันในทีมหรือในองค์กรได้ดีเท่าไร ก็จะช่วยให้การแก้ปัญหาจบได้ไวขึ้น ลดความสับสนของคนในทีม
• หัวใจที่เปิดกว้าง เข้าใจและยอมรับความแตกต่าง อย่ามองว่าความแตกต่างและการตั้งคำถามคือปัญหา แนวคิดแบบ VUCA ให้พื้นที่ เปิดโอกาสรับฟังความคิดเห็นในหลายมุมมอง จะช่วยให้แก้ปัญหาได้รอบด้านขึ้น
• เรียนรู้สิ่งใหม่ ๆ อยู่เสมอ หมั่นเรียนรู้อะไรใหม่ ๆ อยู่เสมอ ไม่จำเป็นต้องเป็นเรื่องใหญ่ ขอแค่เป็นเรื่องใหม่ในแต่ละวัน ค่อย ๆ เก็บเล็กผสมน้อย อย่าหยุดเติมความรู้
• การทำงานร่วมกับทีมอื่น ๆ  VUCA เน้นให้พนักงานสร้างปฏิสัมพันธ์ที่ดีกับคนในทีมอยู่เสมอ รอยยิ้มคือเครื่องมือสร้างมิตรอย่างง่ายดาย โดยที่ไม่ต้องลงทุนอะไรมาก
• การตัดสินใจที่แม่นยำ ทุกการทำงาน ทุกปัญหาย่อมมีทางเลือกให้ตัดสินใจอยู่เสมอ บางครั้งไม่ใช่แค่เรื่องซ้ายกับขวา แต่มีทางแยกที่ยิบย่อยกว่านั้น ตัดสินใจด้วยชุดข้อมูลและทีมที่ดี จะช่วยให้เดินไปยังเป้าหมายได้ไม่หลงทาง

ด้วยเหตุการณ์หลาย ๆ อย่าง การคำนึงและวางแผนถึงอนาคตเอาไว้ รวมถึงคาดคะเนและเตรียมความพร้อมด้วยแนว VUCA ไว้ก็ไม่ใช่เรื่องเสียหายอะไร โดยเฉพาะกับการทำงานในโลกธุรกิจ อย่างน้อยก็มีแผนรับมืออย่างรอบคอบ สำหรับเหตุการณ์ไม่แน่นอนที่อาจเกิดขึ้น