Business Model Canvas คืออะไร สำคัญต่อการวางแผนธุรกิจอย่างไร

Key Takeaway

• Business Model Canvas คือเครื่องมือเชิงกลยุทธ์ ที่ช่วยในการวางแผนธุรกิจ โดยจัดระเบียบข้อมูลเกี่ยวกับการสร้าง และจัดส่งคุณค่าให้กับลูกค้า
• Business Model Canvas ประกอบด้วย 9 องค์ประกอบหลัก ได้แก่ กลุ่มลูกค้า คุณค่าของสินค้า ช่องทางการจัดจำหน่าย ความสัมพันธ์กับลูกค้า รายจ่าย ทรัพยากรหลัก กิจกรรมหลัก หุ้นส่วนทางธุรกิจ และต้นทุน
• จุดเด่นของ Business Model Canvas คือการให้ภาพรวมที่ชัดเจน และเข้าใจง่าย ช่วยในการปรับเปลี่ยนกลยุทธ์ และการตัดสินใจได้รวดเร็ว

ในปัจจุบัน ที่มีการแข่งขันกันสูงในทางธุรกิจ การมีแผนธุรกิจที่ชัดเจน และมีประสิทธิภาพ เป็นสิ่งสำคัญที่ไม่สามารถละเลยได้ Business Model Canvas จึงกลายเป็นหนึ่งในเครื่องมือ ที่ช่วยให้ผู้ประกอบการสามารถวางแผน และจัดการธุรกิจของตัวเองได้อย่างมีระบบ และรอบคอบ 

มีการแบ่งแผนธุรกิจออกเป็นส่วนประกอบต่างๆ ที่เข้าใจง่าย ทำให้ผู้ประกอบการสามารถมองเห็นภาพรวมของธุรกิจ และสามารถตัดสินใจในเชิงกลยุทธ์ได้อย่างถูกต้อง รวดเร็ว แต่ Business Model Canvas คืออะไร มีองค์ประกอบอะไรบ้าง ช่วยให้ผู้ประกอบการทำงานง่ายขึ้นอย่างไร ไปดูกัน!

Business Model Canvas คืออะไร

Business Model Canvas หรือที่รู้จักในชื่อ โมเดลธุรกิจ คือเครื่องมือเชิงกลยุทธ์ ที่ช่วยให้ผู้ประกอบการ และธุรกิจ สามารถวิเคราะห์ ถ่ายทอดวิธีการดำเนินงานของธุรกิจได้อย่างครอบคลุมภายในองค์กร 

โมเดลนี้ถูกพัฒนาโดย Alexander Osterwalder และ Yves Pigneur และในปัจจุบันกลายเป็นที่ยอมรับอย่างกว้างขวางสำหรับการใช้งานในหลากหลายองค์กร ไม่ว่าจะเป็น Start-Up ขนาดเล็ก หรือธุรกิจขนาดใหญ่ เพื่อการวางแผน และจัดการธุรกิจอย่างมีประสิทธิภาพ

องค์ประกอบ Business Model Canvas มีอะไรบ้าง

Business Model Canvas เป็นเครื่องมือเชิงกลยุทธ์ที่ได้รับความนิยมในการวางแผน และบริหารจัดการธุรกิจ โดยจะมี 9 องค์ประกอบหลัก ที่ทำให้เกิดเป็นเครื่องมือเชิงกลยุทธ์นี้ ดังนี้

1. ต้นทุนหรือรายจ่าย (Cost Structure)

เริ่มต้นกับองค์ประกอบแรกของ Business Model Canvas คือ ต้นทุน หรือรายจ่าย ทั้งที่เป็นรายจ่ายคงที่ และไม่คงที่ ซึ่งมีความสำคัญในการบริหารจัดการธุรกิจอย่างมีประสิทธิภาพ ค่าใช้จ่ายคงที่ ได้แก่ ค่าน้ำ ค่าไฟ ค่าเช่าสำนักงาน หรือค่าใช้จ่ายที่ไม่เปลี่ยนแปลงตามระดับการผลิต หรือยอดขาย 

ในขณะที่ค่าใช้จ่ายไม่คงที่ จะรวมถึงค่าวัตถุดิบ ค่าแรงงานที่เปลี่ยนแปลงตามปริมาณการผลิต และค่าใช้จ่ายด้านการตลาด ที่อาจปรับเพิ่ม หรือลดลงตามกลยุทธ์การส่งเสริมการขาย

2. ทรัพยากรหลัก (Key Resources)

องค์ประกอบที่สองของ Business Model Canvas คือทรัพยากรหลัก รวมถึงการลงทุนทางการเงิน เทคโนโลยีที่ใช้ และทรัพยากรบุคคล ซึ่งธุรกิจต้องทราบว่าองค์ประกอบเหล่านี้ เพียงพอ และเหมาะสมต่อการดำเนินธุรกิจหรือไม่ การมีทรัพยากรหลักที่เหมาะสม จะช่วยให้ธุรกิจสามารถดำเนินงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ และบรรลุเป้าหมายที่ตั้งไว้

3. กิจกรรมหลัก (Key Activities)

กิจกรรมหลัก คือการระบุงานหลักที่ธุรกิจต้องทำ เพื่อดำเนินงานอย่างมีประสิทธิภาพ การพิจารณาว่างานหลักของธุรกิจคืออะไร และเปรียบเทียบกับคู่แข่ง จะช่วยให้เห็นว่าธุรกิจสามารถสร้างกิจกรรม หรือโซลูชันใหม่ๆ ที่ตอบสนองความต้องการของลูกค้าได้อย่างไรบ้าง การมุ่งเน้นในกิจกรรมหลักเหล่านี้ ทำให้ธุรกิจสามารถสร้างความแตกต่าง และมูลค่าเพิ่มให้กับลูกค้าได้อย่างชัดเจน

H3: 4. พันธมิตรหรือพาร์ทเนอร์ (Key Partners)

หุ้นส่วนทางธุรกิจ อาจรวมถึงบุคคล หรือองค์กร ที่สามารถช่วยเสริมสร้าง และเพิ่มความแข็งแกร่งให้กับธุรกิจได้ เช่น ซัพพลายเออร์ที่จัดหาวัตถุดิบสำคัญ พันธมิตรที่ร่วมมือด้านการตลาด หรือบริษัทที่ให้บริการเทคโนโลยี และนวัตกรรม การเลือกหุ้นส่วนที่เหมาะสม จะช่วยเพิ่มศักยภาพ สนับสนุนให้ธุรกิจเติบโตอย่างมั่นคง และยั่งยืน

5. คุณค่าของสินค้าและบริการ (Value Proposition)

อีกหนึ่งองค์ประกอบของ Business Model Canvas คือธุรกิจต้องมั่นใจ และตรวจสอบให้แน่ใจว่าคุณค่าของสินค้า หรือบริการที่มอบให้ลูกค้านั้น สามารถตอบสนองความต้องการ หรือแก้ไขปัญหาของกลุ่มลูกค้าเป้าหมายได้อย่างแท้จริง 

นี่หมายความว่า ธุรกิจควรศึกษา และทำความเข้าใจถึงความต้องการ หรือปัญหาที่ลูกค้าเผชิญอยู่ เพื่อให้สามารถพัฒนาผลิตภัณฑ์ หรือบริการ ที่มีคุณสมบัติตรงตามความคาดหวัง และความต้องการของลูกค้า การมีข้อมูล หรือข้อเสนอที่ตอบโจทย์จริงๆ จะช่วยให้ธุรกิจสามารถสร้างความพึงพอใจให้กับลูกค้าได้อย่างยั่งยืนนั่นเอง

6. กลยุทธ์ทางการเงิน (Revenue Streams)

กลยุทธ์ทางการเงินของธุรกิจ Start-Up มีหลากหลายรูปแบบ ดังนั้น ธุรกิจจึงต้องพิจารณาให้ชัดเจนว่าเราจะสร้างรายได้ด้วยวิธีการไหน เช่น ผ่านส่วนแบ่งจากการขายสินค้า และบริการ ค่าบริการสมาชิก หรือค่าโฆษณา เป็นต้น การเลือกกลยุทธ์ทางการเงินที่เหมาะสม จะช่วยให้ธุรกิจสามารถวางแผน และดำเนินการได้อย่างมีประสิทธิภาพ

7. กลุ่มลูกค้าเป้าหมาย (Customer Segment)

องค์ประกอบต่อมาของ Business Model Canvas คือธุรกิจต้องระบุกลุ่มเป้าหมายให้ชัดเจน โดยการวิเคราะห์ และเจาะลึกถึงลักษณะเฉพาะ หรือความต้องการที่แท้จริงของกลุ่มลูกค้าเป้าหมาย เช่น อายุ เพศ รายได้ พฤติกรรมการซื้อ และความสนใจ 

เพื่อให้สามารถออกแบบกลยุทธ์การตลาด และนำเสนอคุณค่าของสินค้าได้ตรงตามความต้องการของกลุ่มเป้าหมายได้อย่างมีประสิทธิภาพที่สุด ซึ่งจะส่งผลให้การตลาด และการขายมีประสิทธิภาพสูงขึ้น เพิ่มโอกาสในการสร้างความพึงพอใจ หรือความภักดีจากลูกค้านั่นเอง

8. ช่องทางการสื่อสาร (Channels)

ธุรกิจต้องวิเคราะห์อย่างละเอียด เพื่อระบุช่องทางการสื่อสาร และช่องทางการส่งมอบสินค้าที่เหมาะสม และมีประสิทธิภาพมากที่สุดสำหรับกลุ่มเป้าหมาย การเลือกช่องทางการสื่อสารที่เหมาะสม จะช่วยให้ธุรกิจสามารถเข้าถึงกลุ่มลูกค้าเป้าหมายได้อย่างมีประสิทธิภาพ เช่น การใช้โซเชียลมีเดีย อีเมล หรือการตลาดผ่านสื่อออนไลน์ต่างๆ ซึ่งสิ่งเหล่านี้ก็ขึ้นอยู่กับความชอบ และพฤติกรรมของกลุ่มเป้าหมายนั่นเอง

9. ความสัมพันธ์กับลูกค้า (Customer Relationship)

สุดท้ายองค์ประกอบของ Business Model Canvas คือความสัมพันธ์กับลูกค้า ซึ่งธุรกิจสามารถสร้าง และรักษาความสัมพันธ์กับลูกค้าได้หลายวิธี เพื่อให้ลูกค้าใช้สินค้า หรือบริการอย่างต่อเนื่อง และแนะนำให้ผู้อื่นรู้จัก 

การสร้างประสบการณ์ที่ดีให้กับลูกค้าเป็นปัจจัยสำคัญ เช่น การให้บริการลูกค้าอย่างมีคุณภาพ การจัดโปรโมชัน หรือข้อเสนอพิเศษ เพื่อรักษาลูกค้าเดิม ซึ่งการสร้างความสัมพันธ์ที่ดี และยั่งยืนกับลูกค้า ไม่เพียงแค่ทำให้ลูกค้ากลับมาใช้บริการอีก แต่ยังส่งผลให้ลูกค้าแนะนำธุรกิจให้กับผู้อื่น ซึ่งจะช่วยขยายฐานลูกค้า และสร้างโอกาสในการเติบโตทางธุรกิจอย่างต่อเนื่อง

จุดเด่นของ Business Model Canvas มีอะไรบ้าง

จุดเด่นของ Business Model Canvas ในการเป็นโมเดลธุรกิจ มีดังนี้

• ให้ภาพรวมที่ชัดเจน
• การวิเคราะห์ และวางแผนอย่างมีประสิทธิภาพ
• การสื่อสารที่มีประสิทธิภาพ
• การตัดสินใจที่ดีขึ้น

การตรวจสอบ และการประเมินผลที่มีประสิทธิภาพ

ประโยชน์ของ Business Model Canvas มีอะไรบ้าง

ประโยชน์ของ business model canvas มีดังนี้

• ช่วยในการพัฒนาธุรกิจใหม่
• ช่วยในการพัฒนาสินค้าใหม่
• นำมาใช้ในการปรับปรุงกลยุทธ์ทางธุรกิจได้ ไม่ว่าจะเป็นการขยายตลาดกลุ่มเป้าหมาย หรือแผนการที่ตลาด
• ช่วยในการปรับให้มีรายได้ทางธุรกิจเพิ่มขึ้นด้วยการปรับโมเดลธุรกิจ
• ช่วยในการเข้าใจกลุ่มลูกค้ามากขึ้น
• ช่วยในการขยายองค์กร
• ช่วยในการบริหารทีมงานภายในองค์กรให้มีประสิทธิภาพมากขึ้น
• ช่วยในการทำวิจัยสำหรับการลงทุนเพื่อขยายองค์กร
• ช่วยในการตัดสินใจในการเข้าซื้อกิจการใหม่ 

Business Model VS. Business Plan

Business Model และ Business Plan เป็นเครื่องมือที่มีบทบาทสำคัญในธุรกิจ แต่มีความแตกต่างกันในแง่ของการใช้งาน และรายละเอียด 

Business Model คือกรอบการทำงาน ที่แสดงถึงวิธีที่ธุรกิจสร้าง และสร้างคุณค่าให้กับลูกค้า รวมถึงวิธีการสร้างรายได้จากการเสนอสินค้า หรือบริการ โดยมุ่งเน้นที่องค์ประกอบหลัก เช่น กลุ่มลูกค้า รายได้ และต้นทุน ซึ่งช่วยให้เห็นภาพรวมของธุรกิจได้อย่างรวดเร็ว และเข้าใจง่าย

ในทางตรงกันข้าม Business Plan คือเอกสารที่ละเอียด และครอบคลุม ซึ่งอธิบายแผนการดำเนินงานทั้งหมดของธุรกิจ รวมถึงการวิเคราะห์ตลาด แผนการตลาด การวิเคราะห์ทางการเงิน และกลยุทธ์การดำเนินงาน ใช้สำหรับการวางแผนเชิงลึก และการสื่อสารกับนักลงทุน หรือผู้ให้เงินสนับสนุน โดยมีข้อมูลที่ละเอียด เพื่อให้การดำเนินงานเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ 

ซึ่งทั้งสองเครื่องมือ จะทำงานร่วมกัน เพื่อให้ธุรกิจสามารถดำเนินการ และบรรลุเป้าหมายได้อย่างมีระบบ ครบถ้วน และมีคุณภาพมากขึ้น

ตัวอย่างการนำ Business Model Canvas ไปใช้ในธุรกิจ

เพื่อให้เห็นภาพชัดเจนขึ้น เรามาดู 2 ตัวอย่างที่ใกล้ตัว ซึ่งจะช่วยให้เข้าใจว่า Business Model Canvas คือสิ่งที่สามารถนำไปปรับใช้ในสถานการณ์จริงได้อย่างไร โดยจะพาไปสำรวจการประยุกต์ใช้ Business Model Canvas ในธุรกิจขายของออนไลน์ และร้านอาหาร เพื่อแสดงให้เห็นถึงความยืดหยุ่น และประโยชน์ของเครื่องมือนี้ในบริบทที่แตกต่างกัน ดังนี้

องค์ประกอบของ Business Model Canvas	ขายของออนไลน์	ร้านอาหาร
ต้นทุนหรือรายจ่าย	การตลาด คอนเทนต์ และเทคโนโลยี	การซื้อวัตถุดิบ ค่าเช่าสถานที่ และค่าแรง
ทรัพยากรหลัก	เครือข่ายจัดส่งสินค้า และการบริการ	พนักงาน อุปกรณ์ต่างๆ ทั้งสำหรับทำอาหาร และการตกแต่งร้าน
กิจกรรมหลัก	กระตุ้นให้มีการบริโภคมากขึ้น เพิ่มผู้ซื้อในช่องทางของร้าน และมีการพัฒนาบริการ และสินค้าอยู่เสมอ	ทำอาหาร การควบคุมคุณภาพอาหารให้คงที่ การบริการลูกค้า และการซื้อวัตถุดิบต่างๆ
พันธมิตรหรือพาร์ทเนอร์	คลังเก็บสินค้า และการขนส่ง	โรงงาน หรือแหล่งผลิตวัตถุดิบต่างๆ พันธมิตรสำหรับการจัดส่งอาหาร รวมไปจนถึงการโฆษณาผ่านแพลตฟอร์มออนไลน์ต่างๆ
คุณค่าของสินค้าและบริการ	สินค้าที่ให้เลือกหลากหลาย และให้บริการการจัดส่งที่รวดเร็วทันใจ	อาหารเฉพาะสำหรับคนที่เป็นโรคเฉพาะทาง อย่างอาหารคลีน หรือกลุ่มลูกค้าที่เป็นเบาหวาน รวมไปจนถึงการจัดส่งอาหารที่รวดเร็ว
รายได้ของธุรกิจ	การขายผ่านช่องทางออนไลน์	การขายอาหารทั้งภายในร้าน และผ่านทางออนไลน์ รวมไปถึงการจัดเลี้ยงต่างๆ
กลุ่มลูกค้าเป้าหมาย	กลุ่มอายุ เพศ อาชีพ และเมือง หรือชนบท รวมไปจนถึงข้อมูลประชากร	คนที่รักสุขภาพ และพนักงานที่มักจะออกมากินอาหารในช่วงเที่ยง
ช่องทางการสื่อสาร	โซเชียลมีเดีย แอป หรือเว็บไซต์สำหรับซื้อออนไลน์	การเปิดหน้าร้าน
ความสัมพันธ์กับลูกค้า	การสมัครสมาชิก การทำโปรโมชันให้ลูกค้า รีวิวจากลูกค้า	การบอกต่อปากต่อปาก

ข้อควรระวังในการใช้ Business Model Canvas

Business Model Canvas คือเครื่องมือที่ยอดเยี่ยมสำหรับการวางแผน และจัดการโมเดลธุรกิจ แต่การใช้งานเครื่องมือนี้ยังมีข้อควรระวังที่ควรพิจารณา เพื่อให้การดำเนินงานเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ

• ความไม่ละเอียด หรือไม่ครบถ้วน
• ไม่สามารถปรับตัวให้เข้ากับการเปลี่ยนแปลงได้
• อาจทำให้ขาดการมีส่วนร่วมของทีมงาน
• อาจทำให้มองข้ามปัจจัยภายนอกได้
• การไม่เชื่อมโยงกับแผนกลยุทธ์ที่มีอยู่
• อาจทำให้ละเลยการตรวจสอบ และประเมินผล

สรุป

Business Model Canvas เป็นเครื่องมือเชิงกลยุทธ์ ที่ช่วยให้ผู้ประกอบการสามารถวางแผนธุรกิจได้อย่างมีประสิทธิภาพ เป็นการจัดระเบียบข้อมูลในรูปแบบที่เข้าใจง่าย และครบถ้วน

การใช้ Business Model Canvas ช่วยให้ธุรกิจสามารถเห็นภาพรวมของการดำเนินงานได้อย่างชัดเจน และสามารถสนับสนุนการตัดสินใจเชิงกลยุทธ์ได้อย่างมีข้อมูล ช่วยให้ภาพรวมที่ครอบคลุม ช่วยปรับเปลี่ยนกลยุทธ์ และนวัตกรรมได้อย่างรวดเร็ว สนับสนุนการสื่อสารภายในองค์กร และเพิ่มประสิทธิภาพในการตัดสินใจ 

ใครชอบวางแผนธุรกิจ แล้วอยากทำงานด้านนี้ มาหางานที่เกี่ยวกับด้านนี้ได้ที่ JobsDB ที่มีเครื่องมือการค้นหางานที่ตรงใจ และทำให้คุณได้งานที่ชอบได้อย่างรวดเร็ว แถมยังช่วยให้ได้เปรียบเทียบเงินเดือนได้ตามต้องการอีกด้วย