เปิดโลกคณะสาธารณสุขศาสตร์ สายวิชาที่สร้างสุขภาพดีให้กับสังคม
Key Takeaway
- คณะสาธารณสุขศาสตร์คือการศึกษาที่เน้นไปที่การดูแลและจัดการสุขภาพของคนในชุมชน วางแผน ป้องกัน และควบคุมโรคต่างๆ รวมถึงส่งเสริมสุขภาพ อาชีวอนามัยและสิ่งแวดล้อม เป็นการในระดับองค์รวมมากกว่าตัวบุคคล
- ตัวอย่างสาขาในคณะสาธารณสุขศาสตร์ที่น่าสนใจ ได้แก่ สาขาอนามัยชุมชน สาขาส่งเสริมสุขภาพ สาขาอนามัยสิ่งแวดล้อม สาขาอาชีวอนามัยและความปลอดภัย สาขาวิทยาศาสตร์การอาหารเพื่อสุขภาพ สาขาการบริหารโรงพยาบาล ฯลฯ
- เมื่อเรียนจบสาธารณสุขศาสตร์สามารถประกอบอาชีพได้ดังนี้ นักวิชาการสาธารณสุข นักวิชาการสุขภิบาล นักวิชาการหรือนักอนามัยสิ่งแวดล้อม เจ้าหน้าที่สุขศึกษาสาธารณสุข เจ้าหน้าที่โภชนาการสาธารณสุข ฯลฯ
หากพูดถึงคณะสายวิทย์สุขภาพ หลายคนมักนึกถึงคณะแพทยศาสตร์ พยาบาล หรือคณะเภสัชศาสตร์ แต่จริงๆ แล้วมีอีกคณะหนึ่งที่มีความสำคัญไม่แพ้กันคือ “คณะสาธารณสุขศาสตร์” ที่เป็นส่วนสำคัญเพื่อส่งเสริมให้ผู้คนมีสุขภาพที่ดี แต่อาจสงสัยว่าคณะนี้เรียนเกี่ยวกับอะไร? บทความนี้จึงพาทุกคนไปทำความรู้จักกับคณะสาธารณสุขศาสตร์ให้มากขึ้นว่าเรียนเกี่ยวกับอะไร และมีบทบาทสำคัญอย่างไรในโลกปัจจุบัน
คณะสาธารณสุขศาสตร์คืออะไร
คณะสาธารณสุขศาสตร์ (Faculty of Public Health) คือคณะที่เน้นการศึกษาเกี่ยวกับการดูแลสุขภาพของคนในระดับชุมชน แตกต่างจากสาขาสุขภาพอื่นที่มุ่งเน้นเฉพาะบุคคล โดยจะเน้นการวางแผน ป้องกัน ควบคุมโรค รวมถึงส่งเสริมสุขภาพในทุกมิติ ทั้งทางกาย ใจ และสิ่งแวดล้อม เพื่อยกระดับคุณภาพชีวิตของคนในสังคมอย่างยั่งยืน
คณะสาธารณสุขศาสตร์ เรียนเกี่ยวกับอะไรบ้าง
หลักสูตรของคณะสาธารณสุขศาสตร์เรียนเกี่ยวกับอะไรบ้าง? โดยคณะนี้จะเรียนกันทั้งหมด 4 ปี โดยในแต่ละชั้นปีจะมีเนื้อหาการเรียนที่แตกต่างกันไป ดังนี้
- คณะสาธารณสุขศาสตร์ชั้นปีที่ 1 ปีนี้น้องๆ จะได้เรียนวิชาพื้นฐาน เช่น ฟิสิกส์ เคมี ชีววิทยา พร้อมปฏิบัติการในห้องแล็บ และวิชาทั่วไปอย่างภาษาไทย ภาษาอังกฤษ หรือวิชาเลือกเสรีตามหลักสูตร
- คณะสาธารณสุขศาสตร์ชั้นปีที่ 2 ปีนี้จะเริ่มเรียนวิชาเฉพาะทางที่ลึกขึ้น เช่น จุลชีววิทยา กายวิภาคศาสตร์ และชีวสถิติ บางสถาบันอาจเริ่มเรียนวิชาเฉพาะสาขา เช่น สุขภาพจิตชุมชน หากเลือกสายอนามัยชุมชน
- คณะสาธารณสุขศาสตร์ชั้นปีที่ 3 ปี 3 จะเริ่มเรียนวิชาเฉพาะทางตามสาขาที่เลือก และบางสถาบันอาจเริ่มออกฝึกงานในสถานที่จริง เช่น ชุมชน โรงพยาบาล หรือองค์กรที่เกี่ยวข้อง
- คณะสาธารณสุขศาสตร์ชั้นปีที่ 4 เรียนเกี่ยวกับอะไร? ปีสุดท้ายจะเรียนวิชาเฉพาะทางมากขึ้น พร้อมโปรเจ็กต์และฝึกงานตามสาขา เช่น โภชนวิทยาอาจได้ทำงานด้านอาหารและโภชนาการ เตรียมความพร้อมสู่การทำงานจริง
สำรวจสาขาวิชาในคณะสาธารณสุขศาสตร์
การเรียนสาธารณสุขศาสตร์คือการเรียนเกี่ยวกับการดูแลสุขภาพของผู้คนในชุมชน และยังแบ่งสาขาการเรียนที่หลากหลาย มาดูกันว่าสาขาในคณะสาธารณสุขศาสตร์มีกี่สาขา
สาขาอนามัยชุมชน
ในสาขาอนามัยชุมชน จะได้เรียนรู้เกี่ยวกับการวางแผน ดูแล และส่งเสริมสุขภาพของคนในชุมชนอย่างรอบด้าน โดยเน้นการวิเคราะห์ปัญหาสุขภาพที่เกิดขึ้นในพื้นที่จริง การพัฒนาระบบบริการอนามัยชุมชนให้มีประสิทธิภาพ และการออกแบบระบบเฝ้าระวังโรค เพื่อป้องกันและควบคุมการระบาดของโรคต่างๆ อย่างเป็นระบบ
สาขาอนามัยสิ่งแวดล้อม
คณะสาธารณสุขศาสตร์ในสาขานี้จะเน้นไปที่การดูแลและจัดการสิ่งแวดล้อมรอบตัวให้อยู่ในภาวะที่ปลอดภัยและเหมาะสมต่อการดำรงชีวิต ไม่ว่าจะเป็นการวิเคราะห์ปัญหาสิ่งแวดล้อม การวางแผนจัดการ รวมถึงการป้องกันและแก้ไขปัญหาที่อาจส่งผลกระทบต่อสุขภาพของคนในชุมชน เช่น มลพิษทางอากาศ น้ำเสีย หรือของเสียจากโรงงานอุตสาหกรรม
สาขาส่งเสริมสุขภาพ
สำหรับคณะสาธารณสุขศาสตร์สาขานี้จะได้เรียนรู้การวางแผน พัฒนา และส่งเสริมสุขภาพของประชาชนผ่านหลายวิธี ไม่ว่าจะเป็นการออกแบบและผลิตสื่อรณรงค์ด้านสุขภาพ การจัดกิจกรรมหรือโครงการเพื่อพัฒนาพฤติกรรมสุขภาพ รวมถึงทักษะในการให้คำปรึกษาและแนะนำแนวทางดูแลสุขภาพอย่างเหมาะสม
สาขาอาชีวอนามัยและความปลอดภัย
สาขานี้ในคณะสาธารณสุขศาสตร์ เรียนเกี่ยวกับอะไร? โดยสาขานี้จะได้เรียนเกี่ยวกับการวางแผนและจัดการสภาพแวดล้อมในที่ทำงานให้ปลอดภัยและเหมาะสมต่อสุขภาพของพนักงาน รวมถึงเรียนรู้วิธีป้องกันโรคจากการทำงานและลดความเสี่ยงจากอุบัติเหตุต่างๆ ที่อาจเกิดขึ้นในสถานประกอบการ
สาขาวิทยาศาสตร์สุขาภิบาล
ในสาขานี้จะเน้นการเรียนรู้เกี่ยวกับการจัดการสุขาภิบาลสิ่งแวดล้อมอย่างครอบคลุม โดยเนื้อหาวิชาจะครอบคลุมตั้งแต่การบริหารจัดการน้ำสะอาดและน้ำเสีย การใช้เทคโนโลยีในการกำจัดขยะ การควบคุมพาหะนำโรค ไปจนถึงการตรวจวิเคราะห์สิ่งแวดล้อมในห้องปฏิบัติการ
นอกจากนี้ยังได้เรียนรู้เกี่ยวกับสุขวิทยาและความปลอดภัยของอาหาร รวมถึงระเบียบวิธีวิจัยที่สามารถนำมาประยุกต์ใช้ในการพัฒนางานด้านอนามัยสิ่งแวดล้อมให้มีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น
สาขาโภชนวิทยาและการกำหนดอาหาร
คณะสาธารณสุขศาสตร์ในสาขานี้จะมุ่งเน้นการเรียนรู้เกี่ยวกับโภชนาการในเชิงลึก โดยเนื้อหาวิชาจะครอบคลุมตั้งแต่จุลชีววิทยาทางการแพทย์ พยาธิสรีรวิทยา และชีวเคมีทางอาหาร ไปจนถึงเภสัชวิทยาที่เกี่ยวข้องกับโภชนบำบัดและการกำหนดอาหาร เรียนรู้หลักการประเมินภาวะโภชนาการ การให้คำปรึกษาเพื่อส่งเสริมและปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการบริโภค รวมถึงหลักการวิจัยที่เกี่ยวข้องกับโภชนบำบัดเพื่อให้สามารถนำไปประยุกต์ใช้ในงานด้านสุขภาพและโภชนาการได้อย่างมีประสิทธิภาพ
สาขาการบริหารโรงพยาบาล
สาขานี้เป็นสาขาที่มุ่งเน้นการบริหารจัดการระบบภายในโรงพยาบาลอย่างมีประสิทธิภาพ โดยเนื้อหาวิชาที่เรียนจะครอบคลุมทั้งด้านระบบคุณภาพของโรงพยาบาล การตลาดเฉพาะทางในธุรกิจสุขภาพ ระบบเวชระเบียน การดูแลสุขภาพแบบองค์รวม ตลอดจนความรู้พื้นฐานด้านจุลชีววิทยาและปรสิตวิทยา รวมถึงการวิเคราะห์ข้อมูลระบาดวิทยา การจัดการสิ่งแวดล้อมในโรงพยาบาล และกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับงานสาธารณสุขและการบริหารโรงพยาบาล
สาขาสุขศึกษา
สาธารณสุขศาสตร์สาขานี้จะเรียนรู้เกี่ยวกับการสร้างเสริมสุขภาพและพฤติกรรมสุขภาพที่ดี โดยเนื้อหาครอบคลุมหลากหลายประเด็นที่เกี่ยวข้องกับสุขภาพในชีวิตประจำวัน ไม่ว่าจะเป็นความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งแวดล้อมกับสุขภาพ แนวคิดเรื่องสุขภาพและความอยู่ดีมีสุขแบบองค์รวม ความรู้เกี่ยวกับโรคติดต่อและโรคไม่ติดต่อ โภชนศาสตร์และสุขภาพของผู้บริโภค สุขภาพจิตและความฉลาดทางอารมณ์ หลักการและเทคนิคการส่งเสริมสุขภาพ รวมถึงเพศศึกษาและการวางแผนชีวิต
สาขาวิทยาศาสตร์การอาหารเพื่อสุขภาพ
ส่วนการเรียนคณะสาธารณสุขศาสตร์สาขานี้จะเน้นไปที่วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีที่เกี่ยวข้องกับอาหารเพื่อสุขภาพอย่างเจาะลึก โดยเนื้อหาจะครอบคลุมตั้งแต่ความสัมพันธ์ระหว่างอาหาร โภชนาการ และสุขภาพ ผลิตภัณฑ์เสริมอาหารและอาหารเพื่อสุขภาพในเชิงเมตาบอลิซึม เทคโนโลยีและการพัฒนาเชิงพาณิชย์ของผลิตภัณฑ์เหล่านี้ หลักโภชนาการพื้นฐาน การวิเคราะห์อาหารขั้นสูง สมบัติเชิงหน้าที่ของส่วนประกอบอาหาร ความปลอดภัยและการประเมินความเสี่ยงของอาหาร ไปจนถึงการวางแผนการทดลองในงานพัฒนาผลิตภัณฑ์อาหารใหม่ๆ
เรียนสาธารณสุขศาสตร์ที่ไหนดี?
ในปัจจุบันคณะสาธารณสุขศาสตร์เป็นหนึ่งในคณะสายวิทย์สุขภาพที่ได้รับความนิยม โดยมีสถาบันเปิดสอนทั้งในมหาวิทยาลัยรัฐและเอกชนที่มีชื่อเสียง และมีตัวอย่างมหาวิทยาลัยที่เปิดสอนด้านสาธารณสุขศาสตร์ ได้แก่
- จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
- มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
- มหาวิทยาลัยมหิดล
- มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ
- มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์
- มหาวิทยาลัยขอนแก่น
- มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
- มหาวิทยาลัยบูรพา
- มหาวิทยาลัยนเรศวร
- มหาวิทยาลัยพะเยา
อาชีพสายสุขภาพ หลังจบคณะสาธารณสุขศาสตร์
มาดูกันว่าเมื่อจบคณะสาธารณสุขศาสตร์ไปแล้ว สามารถไปทำอาชีพใดในสายสุขภาพได้บ้าง มีดังนี้
นักวิชาการสาธารณสุข
เป็นพนักงานของรัฐที่มีบทบาทสำคัญในระบบสาธารณสุข สามารถปฏิบัติงานได้ในหน่วยงานต่างๆ ของกระทรวงสาธารณสุข เช่น กรมอนามัย กรมควบคุมโรค หรือสถานบริการของรัฐในทุกระดับ ตั้งแต่สำนักงานสาธารณสุขตำบล อำเภอ จังหวัด ไปจนถึงโรงพยาบาลอำเภอ โรงพยาบาลจังหวัด รวมถึงหน่วยงานส่วนกลางและภูมิภาคของกระทรวงสาธารณสุข
นักวิชาการสาธารณสุขต้องมีความรู้ความสามารถด้านงานสาธารณสุขศาสตร์ และสามารถประยุกต์ใช้ความรู้เพื่อพัฒนาและปรับปรุงการดำเนินงานด้านการป้องกันโรค การส่งเสริมสุขภาพ และการสร้างความปลอดภัยให้กับประชาชนและสังคมโดยรวม
นักวิชาการสุขาภิบาล
เมื่อเรียนจบคณะสาธารณสุขศาสตร์สามารถประกอบอาชีพนักวิชาการสุขาภิบาลได้ โดยเป็นอาชีพที่มีหน้าที่รับผิดชอบงานด้านสุขาภิบาลและสิ่งแวดล้อม สามารถปฏิบัติงานได้ทั้งในภาครัฐและเอกชน เช่น หน่วยงานสาธารณสุขของเทศบาล องค์การบริหารส่วนตำบล (อบต.) หรือองค์การบริหารส่วนจังหวัด (อบจ.) ตามกรอบหน้าที่ของแต่ละแห่ง รวมถึงสถานพยาบาลของภาคเอกชน หรือศูนย์วิจัยและค้นคว้าทางการแพทย์ที่เกี่ยวข้องกับสุขาภิบาลและสิ่งแวดล้อม
นักวิชาการหรือนักอนามัยสิ่งแวดล้อม
นักวิชาการหรือนักอนามัยสิ่งแวดล้อม เป็นอีกอาชีพที่น่าสนใจสำหรับใครที่จบคณะสาธารณสุขศาสตร์ โดยมีบทบาทสำคัญในการวางแผน ควบคุม จัดการ วิเคราะห์ ตรวจสอบ และเฝ้าระวังคุณภาพของสิ่งแวดล้อมในด้านต่างๆ รวมถึงวิเคราะห์ผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมและประเมินความเสี่ยงของโครงการต่างๆ และการจัดหาน้ำสะอาดหรือน้ำประปาให้มีคุณภาพและปริมาณเพียงพอต่อความต้องการของชุมชนหรือโรงงานอุตสาหกรรม โดยจะใช้เทคโนโลยีที่ทันสมัยเข้ามาช่วยในการทำงาน
อาชีพนี้สามารถทำงานได้ทั้งในภาครัฐและภาคเอกชน ตัวอย่างหน่วยงานรัฐเช่น กรมควบคุมมลพิษ กรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม และตำแหน่งงานอื่นๆ ในสังกัดระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ส่วนในภาคเอกชนสามารถทำงานในโรงงานอุตสาหกรรม โรงแรม ศูนย์วิจัยต่างๆ และสนามบิน
เจ้าหน้าที่สุขศึกษาสาธารณสุข
เจ้าหน้าที่สุขศึกษาสาธารณสุขมีหน้าที่วางแผน กำหนดนโยบาย และบริหารโครงการส่งเสริมสุขภาพ พร้อมศึกษาปัจจัยเสี่ยงที่เกี่ยวข้องกับสุขภาพ พร้อมทั้งให้คำปรึกษาด้านสุขภาพ เพื่อพัฒนาสุขอนามัยของกลุ่มเป้าหมาย ไม่ว่าจะเป็นนักเรียน คนทำงาน หรือคนในชุมชน ให้มีความสมบูรณ์ยิ่งขึ้น โดยสามารถปฏิบัติงานได้หลายพื้นที่ ทั้งในโรงเรียน โรงพยาบาล หน่วยงานของรัฐ และในชุมชนต่างๆ จึงเป็นอีกทางเลือกอาชีพสำหรับคนที่จบคณะสาธารณสุขศาสตร์
เจ้าหน้าที่โภชนาการสาธารณสุข
อีกสายงานที่น่าสนใจในด้านสาธารณสุขศาสตร์คือเจ้าหน้าที่โภชนาการสาธารณสุข เพราะอาชีพนี้มีบทบาทสำคัญในการนำความรู้และเทคโนโลยีด้านอาหารและโภชนาการมาประยุกต์ใช้ในการดำเนินงานด้านโภชนาการ โดยมุ่งเน้นการเสริมสร้างศักยภาพให้ประชาชนสามารถจัดการ ดูแล และส่งเสริมภาวะโภชนาการของตนเองได้ดีขึ้น รวมถึงการควบคุมและป้องกันภาวะทุพโภชนาการ (ภาวะโภชนาการที่ไม่สมดุล) เพื่อให้ประชาชนมีภาวะโภชนาการที่ดีและสุขภาพแข็งแรง ไม่ว่าจะเป็นคนทั่วไปหรือผู้ป่วย
โดยอาชีพนี้สามารถทำงานได้ทั้งในภาครัฐและเอกชน เช่น หน่วยงานสาธารณสุขของรัฐในระดับจังหวัดและภูมิภาค โรงพยาบาล หรือในชุมชนต่างๆ
สรุป
คณะสาธารณสุขศาสตร์ คณะสายวิทย์สุขภาพที่เรียนเกี่ยวกับอะไรบ้าง? เป็นสาขาที่เรียนเกี่ยวกับการดูแลและจัดการสุขภาพของคนในชุมชน ซึ่งแตกต่างกับการเรียนสายสุขภาพอื่นๆ ตรงที่สาธารณสุขศาสตร์จะเน้นไปที่องค์รวมมากกว่าตัวบุคคล เน้นการวางแผน ป้องกัน ควบคุมโรค อนามัยและสิ่งแวดล้อม โดยหลักสูตรจะเรียน 4 ปีแบ่งเป็น ปี 1-2 เรียนวิชาพื้นฐานและปี 3-4 จะเน้นเนื้อหาที่เฉพาะเจาะจงในแต่ละสาขามากขึ้น และสามารถนำไปประกอบอาชีพในสายสุขภาพได้หลากหลายอาชีพด้วยกัน
หากกำลังมองหางานเกี่ยวกับสาธารณสุข ใน Jobsdb ได้รวบรวมตำแหน่งงานที่เกี่ยวข้องกับสาธารณสุข สายวิทย์สุขภาพจากหน่วยงานหรือองค์กรชั้นนำที่ตอบโจทย์ความต้องการของคุณ
